Τι είναι η εργατική Πρωτομαγιά και πότε καθιερώθηκε;

Τι γιορτάζουμε την πρώτη Μαΐου; Είναι αργία ή απεργία; Τελικά, γνωρίζουμε τι είναι η εργατική Πρωτομαγιά και πότε καθιερώθηκε;

Από την Ηρώ Στ. Μπουσούνη

Πολλές οι διαφωνίες γύρω από την Πρωτομαγιά. «Είναι αργία!» υποστηρίζουν οι εργαζόμενοι, δεν είναι αργία υποστηρίζουν οι εργοδότες. Από την άλλη, πολλοί φωνάζουν «Η Πρωτομαγιά δεν είναι αργία, είναι απεργία!». Φυσικά, υπάρχει και μία μερίδα ανθρώπων που δε γνωρίζουν τίποτα για την Εργατική Πρωτομαγιά, θεωρώντας πως την πρώτη του Μάη γιορτάζουμε τον επίσημο ερχομό της άνοιξης.

Για να μάθουμε τι είναι η Εργατική Πρωτομαγιά, θα πρέπει να ανατρέξουμε στο μακρινό παρελθόν και συγκεκριμένα στο Σικάγο. Στο Σικάγο του 1886, όπου η εργατική τάξη στις Η.Π.Α. ξεσηκώθηκε για την καθιέρωση του οκταώρου και για καλύτερες συνθήκες εργασίες. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Σικάγο, 1886

Οι ανύπαρκτες συνθήκες εργασίας, η 11ωρη, ακόμα και 14ωρη απασχόληση που ίσχυε ως τότε, οι μηδαμινές αποδοχές, οδήγησαν τα εργατικά συνδικάτα των Η.Π.Α. να οργανωθούν και να διεκδικήσουν το 8ωρο και καλύτερες εργασιακές συνθήκες. Την πρώτη Μαΐου του 1886 ορίστηκε η έναρξη των απεργιακών κινητοποιήσεων. Τα Μ.Μ.Ε. της εποχής μιλούσαν για εξέγερση. Η εφημερίδα του Σικάγο, Ίντερ Όσεαν, ανακοίνωνε: «Οι σοσιαλιστές ταραχοποιοί δήλωσαν με καμάρι ότι θα χρησιμοποιήσουν τη διαδήλωση για το οκτάωρο προς όφελός τους… Έγινε γνωστό ότι φτάνουν σήμερα στο Σικάγο μερικοί από τους πιο ικανούς καθοδηγητές του σοσιαλιστικού κινήματος».

Στην απεργία πήραν μέρος περίπου 340.000 εργάτες από 1.200 εργοστάσια των Η.Π.Α. Στο Σικάγο ήταν η πιο μαχητική πορεία, με τη συμμετοχή 80.000 ανθρώπων. Οι εργάτες κατευθύνονταν στη Λεωφόρο Μίσιγκαν. 1.350 εθνοφρουροί με στολή, οπλισμό και πολυβόλα, περίμεναν το σύνθημα για να δράσουν. Οι διαδηλωτές ήταν αποφασισμένοι για τη διεκδίκηση του οκταώρου. Το σύνθημά τους «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση και 8 ώρες ύπνο».

Ήταν μία ειρηνική πορεία, χωρίς τα βίαια επεισόδια που προέβλεπαν τα Μ.Μ.Ε. Από εκείνη την ημέρα και έπειτα, η απεργία άρχισε να εξαπλώνεται σε χιλιάδες εργάτες στο Σικάγο.

Τα πρώτα επεισόδια σημειώθηκαν στο εργοστάσιο θεριστικών μηχανών Μακ Κόρμικ. Τριακόσιοι απεργοσπάστες παρέμειναν στο εργοστάσιο την ώρα που έκλεινε και ακολούθησε συμπλοκή με τους απεργούς. Παρενέβη βίαια η αστυνομία, με απολογισμό έξι νεκρούς. Εξαιτίας αυτού του θλιβερού γεγονότος, τα εργατικά συνδικάτα αποφασίζουν για μία μεγάλη συγκέντρωση στην πλατεία Χέιμαρκετ στις 4 Μαΐου 1886, καταγγέλλοντας την αστυνομική βία.

Η συγκέντρωση στην πλατεία Χέιμαρκετ είχε μεγάλη συμμετοχή και – ως προς το μεγαλύτερό της μέρος – ήταν ειρηνική.

Όταν, προς το τέλος του συλλαλητηρίου, κάποιος ρίχνει μία βόμβα. Η αστυνομία αρχίζει να πυροβολεί προς το πλήθος. Άνθρωποι τρέχουν να σωθούν και ποδοπατούνται. Οι αστυνομικές αρχές χτυπούν τους διαδηλωτές άγρια με γκλοπ. Ο θλιβερός απολογισμός εκείνης της ημέρας ήταν τέσσερις διαδηλωτές νεκροί, πολλοί άλλοι τραυματίες (μέχρι σήμερα είναι αδιευκρίνιστος ο αριθμός), ένας νεκρός αστυνομικός και επτά βαριά τραυματίες.

Το πρωί της 5ης του Μάη, οι εφημερίδες είχαν ήδη «καταδικάσει» τους αρχηγούς των συνδικαλιστικών κινητοποιήσεων. Συγκεκριμένα, οι τότε εφημερίδες ζητούσαν τα κεφάλια των αρχηγών των συνδικαλιστικών οργανώσεων είτε είχαν βάλει τη βόμβα ή όχι.

Οκτώ συνδικαλιστές κατηγορήθηκαν για τα γεγονότα στην πλατεία Χέιμαρκετ. Η δίκη ξεκίνησε στις 21 Ιουνίου 1886. Ζητήθηκε η θανατική ποινή για τους κατηγορούμενους, χωρίς όμως να έχει αποδειχτεί κάποια σχέση τους με την βομβιστική επίθεση. Επτά καταδικάστηκαν σε θάνατο. Τέσσερις οδηγήθηκαν στην αγχόνη και ένας αυτοκτόνησε στο κελί του. Οι άλλες δύο θανατικές ποινές μετατράπηκαν σε ισόβια και ένας καταδικάστηκε σε κάθειρξη δεκαπέντε ετών.

Μέχρι σήμερα, αυτή η δική θεωρείται η πιο αναξιόπιστη στις Η.Π.Α. Αυτή η δίκη όμως και ο ξεσηκωμός των εργατών για το 8ωρο, αποτέλεσαν τα θεμέλια για την καθιέρωση της Εργατικής Πρωτομαγιάς. 

Πότε καθιερώθηκε επίσημα η Εργατική Πρωτομαγιά;

Η Εργατική Πρωτομαγιά θεσπίστηκε επίσημα τον Ιούλιο του 1889 στο Παρίσι. Θεσπίστηκε κατά τη διάρκεια του ιδρυτικού συνεδρίου της Δεύτερης Διεθνούς (Σοσιαλιστικής Διεθνούς) που συμμετείχαν πάνω από 350 αντιπρόσωποι συνδικάτων από είκοσι χώρες, ως ανάμνηση της αιματηρής απεργίας του Σικάγο για την καθιέρωση του οκταώρου. Καθιερώθηκε σαν παγκόσμια μέρα της εργατικής τάξης και συνδέθηκε με τους εργατικούς αγώνες. Είναι η μοναδική επέτειος που γιορτάζεται την ίδια ημέρα στις περισσότερες χώρες του κόσμου. 

Το Ισραήλ, η Ολλανδία και χώρες της Αραβικής Χερσονήσου δε γιορτάζουν την Πρωτομαγιά και δεν έχουν καμία μέρα ως Ημέρα του Εργάτη.

Η πρώτη ελληνική Εργατική Πρωτομαγιά

Η πρώτη εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε το 1893 με πρωτοβουλία του Κεντρικού Σοσιαλιστικού Συλλόγου του Σταύρου Καλλέργη. Αποτελεί σταθμό στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος. Τα αιτήματα της πρώτης εργατικής πρωτομαγιάς ήταν: α) η καθιέρωση του οκταώρου, β) να είναι κλειστά τα καταστήματα την Κυριακή γ) την απονομή σύνταξης σε όλους τους εργάτες που λόγω εργατικού ατυχήματος δε μπορούσαν να συντηρήσουν τον εαυτό τους και την οικογένειά τους. Επειδή 1η Μαΐου έπεφτε ημέρα Σάββατο και ήταν εργάσιμη, μετέφεραν τον εορτασμό την Κυριακή 2 Μαΐου στο Παναθηναϊκό Στάδιο.

Η 1η Μαΐου καθιερώθηκε στη χώρα μας το 2017, ως ημέρα υποχρεωτικής αργίας.

Η 1η Μαΐου όμως είναι η μέρα των εργατών, των αγώνων και των διεκδικήσεων. Κατοχυρώθηκε ως αργία από τους αγώνες και τις θυσίες χιλιάδων εργατών σε όλο τον κόσμο, στον αγώνα της κατάργησης των συνθηκών εργασίας/δουλείας.

Πηγές: rizospastis.gr,gsee.gr, sansimera.gr, enikos.gr ,time.com,en.wikipedia.org