Ο Κώστας Καζάκος μας μιλάει για το Μεγάλο μας Τσίρκο. Την παράσταση – σταθμό όπου μία εκπληκτική ομάδα ανθρώπων σε συνδυασμό με τον κόσμο έγραψαν τη δική τους ιστορία την εποχή της δικτατορίας.
Από την Ηρώ Στ. Μπουσούνη
| Συνέντευξη του Νίκου Μπελογιάννη στο Umano |
Σαράντα πέντε χρόνια έχουν περάσει από την παράσταση Το μεγάλο μας τσίρκο και ακόμα μιλάμε για αυτήν. Με πάνω από 550.000 εισιτήρια – μόνο στη Θεσσαλονίκη για έξι παραστάσεις έκοψε 52.000 εισιτήρια – και όπως μας λέει χαρακτηριστικά ο κος Καζάκος «ούτε οι Rolling Stones δε ξέρω αν θα είχαν τέτοια επιτυχία», το “Μεγάλο μας Τσίρκο” είναι αναμφισβήτητα η πιο επιτυχημένη παράσταση όλων των εποχών και συνάμα η πιο διαχρονική.
Συνάντησα τον κο Καζάκο στην οικία του. Θυμάμαι πως είχα άγχος που θα συναντούσα έναν θεατρικό ηθοποιό που όμοιο του δε νομίζω πως έχω δει στην Ελλάδα. Η απλότητά του, το χιούμορ του αλλά και η συγκίνηση της αφήγησής του με έκαναν να αισθάνομαι τόσο οικεία που αυτόματα κατάλαβα τι ξεχωρίζει τον αληθινό καλλιτέχνη από τον «ιμιτασιόν»: αυτή ακριβώς η απλότητα!
Umano: Θα ήθελα να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Πώς σας ήρθε η ιδέα για “Το μεγάλο μας τσίρκο”;
Θα πρέπει να σας πω πως σε όλες τις δύσκολες εποχές όπως είναι η κατοχή, ο πόλεμος, η δικτατορία, επειδή το θέατρο είναι επίκαιρη τέχνη, δε γίνεται για την αιωνιότητα αλλά για το τώρα, αφήνει την «παράδοση», το κλασικό ρεπερτόριο, αυτή την παγκόσμια δεξαμενή αριστουργημάτων που έχουμε και προσπαθεί να επικοινωνήσει με τον κόσμο πάνω στα προβλήματα της καθημερινότητας. Το θέατρο είναι δραματική τέχνη γιατί γίνεται μπροστά σε θεατές, είναι ζωντανή, γίνεται από ζωντανό άνθρωπο σε ζωντανούς ανθρώπους χωρίς να μεσολαβεί κανένα μέσο. Πρέπει να επικοινωνεί με τον κόσμο και να τον ανακουφίζει από τα βάσανα του.
Αυτή είναι η δουλειά της τέχνης, να ξελαφρώνει τον άνθρωπο από τα βάρη, το μόχθο της ζωής, να του δίνει κουράγιο, να τον ενδυναμώνει για να μπορεί να αντέξει αυτό το μεγάλο φορτίο.
Όταν είναι δύσκολες οι εποχές, όπως καταλαβαίνετε το φορτίο γίνεται αβάσταχτο. Το ελληνικό θέατρο ήταν πρωτοπόρο, σε δύσκολες εποχές συμπαραστάθηκε σε όλους τους αγώνες του λαού μας. Το θέατρο σύσσωμο τότε, πρέπει να πω, προσπαθούσε να βρει τρόπους επικοινωνίας με τον κόσμο. Ο λαός δεν ήταν διατεθειμένος να βλέπει σαχλαμάρες σε τέτοιες περιόδους.
| Ελάτε και εσείς στην παρέα μας στο Facebook, κάνοντας like στη σελίδα μας. |
Umano: Δηλαδή πριν “Το μεγάλο μας τσίρκο” είχατε κάνει και άλλες προσπάθειες;
Ναι, βέβαια! Το 1969 ανεβάσαμε το έργο «Η κυρία δε με μέλλει» του Βικτώριεν Σαρντού στο θέατρο Διάνα στην οδό Ιπποκράτους, επειδή αναφερόταν στη Γαλλική Επανάσταση. Η Τζένη ήταν καταπληκτική! Δεν ήταν επαναστατικό έργο, ήταν μία απλή κωμωδία. Τι κάναμε όμως; Είχαμε φτιάξει με τον σκηνογράφο μας τον Γιάννη Καλλίδη μία ζωγραφιστή αυλαία που έπιανε όλη τη φάτσα της σκηνής, με τη διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Γαλλικής Επανάστασης.
Ανατριχιαστικό κείμενο, θα πρέπει να ξέρετε πως όλα τα συντάγματα που έχουμε ανά τον κόσμο είναι βγαλμένα μέσα από αυτό.
Έμπαινε ο κόσμος έβλεπε την αυλαία και γινόταν πανζουρλισμός! Ήταν σαν να παίζουμε ένα άλλο έργο πριν ανοίξει η αυλαία, από τον ενθουσιασμό και τα χειροκροτήματα του κόσμου. Θυμάμαι ερχόταν τότε ένας δημοσιογράφος από τη Θεσσαλονίκη που τον είχαν βάλει και γενικό γραμματέα τύπου & πληροφοριών της χούντας και μας έλεγε «Αφήστε τις αηδίες, το πανό θα κατέβει». Του απαντούσα «Την Γαλλική Επανάσταση θα κόψουμε; Επανάσταση δεν λέτε ότι κάνετε; Όλες οι επαναστάσεις από εκεί βγήκαν». Κάναμε τους βλάκες, ότι δεν καταλαβαίναμε, δεν κατεβάσαμε ποτέ το πανό αλλά δεν είχαν αποφασίσει οι χουντικοί να φτάσουν και σε βιαιότητες.
Umano: Νομίζω πως και με το «Ασπασία & Περικλής» είχατε προβλήματα.
Εκείνη την εποχή για να ανεβάσεις μία θεατρική παράσταση έπρεπε πρώτα από όλα να περάσεις τη λογοκρισία. Η έδρα της λογοκρισίας βρισκόταν στην οδό Ζαλοκώστα, κάτω από το Υπουργείο των Εξωτερικών και έσβηναν τα κείμενα με κόκκινο μολύβι. Θα έπρεπε να μην έχει το κείμενο ούτε νύξη εναντίον της κατάστασης τότε.
Έγραψε ο Ιάκωβος Καμπανέλλης ένα έργο για να ξεπεράσουμε τη λογοκρισία, που το ανεβάσαμε τον δεύτερο χρόνο της δικτατορίας και το έλεγε “Ασπασία & Περικλής”. Ήταν ένα πρόχειρο έργο, για αυτό δεν το συμπεριλαμβάνει στα Άπαντά του.
Έγινε με μοναδικό στόχο να περάσουμε τη λογοκρισία και να ακουστεί επί σκηνής ο “Επιτάφιος” του Θουκυδίδη, η νεκρολογία του Περικλή.
Ένα μνημείο λόγου, δεν έχει ξανά γραφτεί τέτοιο κείμενο. Προκειμένου να ακουστεί αυτό το κομμάτι ανεβάσαμε αυτό το έργο. Το δέχτηκε ο κόσμος, πλάκωσε η αστυνομία, η ΕΣΑ τότε, «κόψτε το», μας έλεγε. Απαντούσα πάλι «Μα να κόψουμε τον Περικλή;». Αλλά δεν τόλμησαν να μας πιέσουν περισσότερο.
Η χούντα αυτό που φοβόταν ήταν τον κόσμο που αναστατώνεται, που χειροκροτεί, που «ανάβει»!
Umano: Το Μεγάλο μας Τσίρκο ήταν δική σας ιδέα;
Όχι, δεν ήταν δική μου ιδέα, δεν γίνονται από έναν άνθρωπο αυτά! Κάθε χειμώνα μαζευόμασταν στο σπίτι μας ο Καμπανέλης, η Τζένη, εγώ, οι συνεργάτες μας και ψάχναμε να δούμε τι θα κάνουμε, ένα θέμα, να γράψουμε ένα έργο. Με τον Καμπανέλλη ήμασταν φίλοι από το 1953. Ήταν άνθρωπος με πλούσιο ψυχικό κόσμο και βαθιά ευγένεια. Σπουδαίος άνθρωπος, από τους σπάνιους που βγαίνουν στον τόπο μας!
Ο Καμπανέλης, λοιπόν, είχε μία ιδέα που τον έτρωγε πάντα, το μύθο του Κρόνου που τρώει τα παιδιά του. Ήθελε να παρομοιάσει την ελληνική ιστορία με τον Κρόνο γιατί η Ελλάδα κάνει τίποτα άλλο; Τρώει τα παιδιά της.
Αγκιστρώθηκε από αυτή την ιδέα και αρχίσαμε να την επεξεργαζόμαστε. Ξενύχτια στο σπίτι, συμπόσια, κουβεντολόι, πω! πω! τι γινότανε, πήγαινε η πατάτα και το μακαρόνι σύννεφο. Σιγά σιγά σχηματίστηκε η ιδέα να φτιάξουμε ένα πανόραμα της ελληνικής ιστορίας από τα αρχαία χρόνια μέχρι και την κατοχή. Να γίνει ένα σπονδυλωτό έργο με επεισόδια.
Το 1972 βάλαμε πια σαν στόχο να το ανεβάσουμε το καλοκαίρι του 1973. Ξεκίνησε να γράφει ο Ιάκωβος… έγραφε… έγραφε… και εγώ πήγαινα τα κείμενα στη λογοκρισία. Πήγαινα έναν πάκο χαρτιά και μου άφηναν μισό. Έγραφε ο Ιάκωβος άλλα κείμενα, τα πήγαινα και από πέντε ή έξι επεισόδια μας άφηναν ένα. Αυτό ήταν βασανιστήριο! Ο Καμπανέλλης μέχρι και που πέθανε έγραφε με το χέρι. Όταν ανέβηκε το τσίρκο έμεινε ένα μήνα στο κρεβάτι. Εξοντώθηκε! Για να βγάλουμε αυτά τα δώδεκα επεισόδια του τσίρκου έγραψε κυριολεκτικά μία στοίβα κείμενα.
Umano: Πώς καταφέρατε να περάσετε τη λογοκρισία;
Σκεφτήκαμε να τους πηγαίνουμε τα κείμενα μπερδεμένα, ήταν ο μόνος τρόπος. Τα κείμενα ήταν ασύνδετα και δεν έβγαζαν νόημα. Θυμάμαι μας έλεγαν «τι είναι αυτά που γράφει ο Καμπανέλλης; Θα καταστραφείτε!». Υπήρχε στην επιτροπή λογοκρισίας ένας θεατρικός συγγραφέας και μας είχε πει να μας δώσει εκείνος ένα δικό του έργο αλλά του είχα απαντήσει πως είχαμε δεσμευτεί. Ήταν όμως πονηροί και για αυτό μας ζήτησαν να δουν το έργο ολοκληρωμένο.
Umano: Παράλληλα με τα κείμενα, είχατε αποφασίσει ποιοι θα ήταν οι συνεργάτες σας; Γιατί συμμετείχαν ηχηρά ονόματα όπως ο κος Ξαρχάκος στη μουσική, ο κος Ξυλούρης στο τραγούδι, ο κος Παπαγιαννόπουλος και πόσοι άλλοι.
Ναι, αυτό το είχαμε αποφασίσει. Ήμασταν πενήντα δύο άτομα θίασος. Οι δέκα μουσικοί του Ξαρχάκου ήταν καταπληκτικοί! Όλοι ήταν καταπληκτικοί. Πώς είχα πείσει τον Ξυλούρη να πάρει μέρος, εγώ το ξέρω. Δεν ήθελε, ντρεπόταν. Εκείνη την εποχή τραγούδαγε στην Πλάκα. Θυμάμαι πως έβγαινε και διέσχιζε τη σκηνή και ο κόσμος έκανε «α!».
Νοικιάσαμε το θέατρο στην οδό Πατησίων, το Αθήναιον, που ήταν παλιά κινηματόγραφος. Ήταν εγκαταλελειμμένο αλλά τεράστιος χώρος γιατί πού να βάλεις τόσο μεγάλο θίασο; Είχαμε συνθέσει στο μυαλό μας να υπήρχε μία μεγάλη πασαρέλα μέσα στο κοινό με κεντρική σκηνή και μία σκηνή για τους μουσικούς.
Umano: Είναι αλήθεια πως ο Ρωμιός και το Ρωμιάκι, οι κεντρικοί αφηγητές, προστέθηκαν τελευταία στιγμή;
Μέχρι την τελευταία στιγμή κάναμε διορθώσεις & συμπληρώματα. Στις πρόβες, η Τζένη και εγώ, είχαμε την ανησυχία πως ο κόσμος που δε γνωρίζει ιστορία δε θα καταλάβαινε. Μας ήρθε να προσθέσουμε σχόλια ανάμεσα στα κείμενα που να συνδέουν τα γεγονότα και αυτό να γίνει με έναν λαϊκό, επιθεωρησιακό τρόπο. Ήταν μία ανάγκη που μας ήρθε στις πρόβες.
Μέχρι μία εβδομάδα πριν από την έναρξη πιάσαμε τον Ιάκωβο και του είπαμε ότι κάτι λείπει από το έργο γιατί ο κόσμος θα χαθεί.
Κόντεψε να λιποθυμήσει από την τρομάρα του ότι θα γράψει και άλλα κείμενα. Ενώ εκνευρίστηκε, φωνάξαμε, ήρθε την επόμενη μέρα και μας έφερε κειμενάκια, σχόλια που κάνανε επεξεργασία του προηγούμενου και εισαγωγή στο επόμενο που τα έκανε ένα ζευγάρι, ο Ρωμιός και το Ρωμιάκι. Έβαλε έναν αλητάκο που τον έκανε η Τζένη και που εκπροσωπούσε το κοινό που δεν ήξερε, δεν καταλάβαινε και ρώταγε «πότε έγινε αυτό; γιατί εκείνο;». Και ο άλλος έκανε έναν μουρλό, αυτούς τους τρελούς που γυρνάνε στα χωριά και λένε σοφίες, που τους κρεμάνε κουδούνια. Μαθαίναμε λόγια μέχρι την πρεμιέρα.
Umano: …Και φτάνει η μέρα της γενικής δοκιμής από τη χούντα, μία μέρα πριν την πρεμιέρα, σωστά;
Έτσι ακριβώς! Αυτοί οι πονηροί μας είχαν πει πριν ξεκινήσετε, μία μέρα πριν την πρεμιέρα που θα κάνετε τη γενική δοκιμή, θα έρθουμε σύσσωμη η επιτροπή να δούμε τη γενική δοκιμή για να σας δώσουμε την άδεια να παίξατε την άλλη μέρα. Πανικός! Αναρωτιόμασταν τι θα γίνουμε την επομένη μέρα.
Κάναμε μία σύσκεψη και πρότεινα να κάνουμε το κόλπο των ηθοποιών που δεν καταλαβαίνει κανένας τίποτα, να πάμε το έργο χωρίς συναίσθημα.
Η γενική πρόβα κράτησε μία ώρα και είκοσι λεπτά. Μας έδωσαν την άδεια άλλα έφυγαν απογοητευμένοι ότι η παράσταση θα ήταν μία αηδία και μισή. Την άλλη μέρα, που κάναμε πρεμιέρα με χίλιους πεντακόσιους ανθρώπους μέσα στο θέατρο και άλλους τόσους να βλέπουν από τα μπαλκόνια, η παράσταση κράτησε τρεισήμισι ώρες, κόντεψε σχεδόν τέσσερις. Ο κόσμος δεν άφηνε κουβέντα να πέσει κάτω, αποκρυπτογραφούσε τα πάντα. Τι γέλια, τι χειροκροτήματα, με αυτές του τις παρεμβάσεις κράτησε τόσο η παράσταση. Ήταν απίστευτα συγκινητικό!
Umano: Πότε ξεκίνησαν τα προβλήματα;
Το έργο ανέβηκε τον Ιούνιο του 1973. Τότε άρχισαν τα όργανα! Είχαμε κάθε μέρα ή δεύτερη μέρα ή τρεις φορές την εβδομάδα ανάλογα με το κέφι τους, τραβήγματα. Έρχονταν μέσα στο θέατρο Εσατζήδες με στολή, με τα γκλοπ και τα πιστόλια, έκαναν βόλτες στου διαδρόμους και κοίταζαν τον κόσμο. Η ασφάλεια με πολιτικά έγραφε ποια σημεία της παράστασης έκαναν τον κόσμο να ξεσπάει σε χειροκροτήματα και σε γέλιο. Τα πήγαιναν στις υπηρεσίες τους και την επομένη μέρα το πρωί πεντέμισι με έξι με έπαιρναν τηλέφωνο.
Ακόμα θυμάμαι την άγρια φωνή «Συνταγματάρχης Περιμένης, να πάρεις τη γυναίκα σου και να έρθεις στις εφτάμησι στο γραφείο μου στην ΚΥΠ». Σηκωνόμασταν και πηγαίναμε χεράκι χεράκι.
Για να μας σπάσουν τα νεύρα μας είχαν και περιμέναμε. Μπορεί να περιμέναμε μία ώρα ή δύο. Για αυτό λεγόταν συνταγματάρχης Περιμένης, δεν ήταν το πραγματικό του όνομα, ήταν ψευδώνυμο. Κατέβαιναν κάτω, έπαιρναν τη Τζένη, «έλα πάνω» της έλεγαν και εγώ παρέμενα να περιμένω χωρίς να γνωρίζω τίποτα. Όταν μπήκα στο γραφείο αυτού του συνταγματάρχη, φορούσε στρατιωτική κυλότα ιππασίας με μπότες και επάνω ένα πουκάμισο, καθόταν πίσω από ένα γραφείο και κράταγε μαστίγιο. Μας έλεγε «θα τα κόψετε όλα απόψε, αλλιώς πατάω ένα κουμπί και σε μισή ώρα θα είστε στη Γυάρο». Έβγαζε ένα χαρτί και μας έλεγε πως σε αυτή τη φράση χειροκρότησε ο κόσμος, εμείς κάναμε τους κουτούς.
Δε χαμπαριάζαμε όμως τίποτα, σαν μην υπήρχε αίσθηση του κινδύνου. Ήταν αστείοι οι άνθρωποι, ήταν γελοίοι…
Umano: Μιλήστε μας για τον Δ. Παπαγιαννόπουλο που έκανε τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, μια και σας κάλεσαν και για αυτό στην ασφάλεια.
Ο Δ. Παπαγιαννόπουλος, ο Νιόνιος, έπαιζε τον Θ. Κολοκοτρώνη και μιλούσε στους νεοέλληνες. Τα λόγια του ήταν οι υποθήκες του Γέρου του Μοριά. Ήταν μία σκηνή που τον κατεβάζαμε σαν άγαλμα από το βάθρο και ξεκινούσε λέγοντας «πιάστηκε το χέρι μου» μπαίνοντας στην κεντρική σκηνή. Ο Παπαγιαννόπουλος συγκινούταν κάθε βράδυ και δεν μπορούσε να μιλήσει.
Έτρεχαν δάκρυα τα μάτια του και όσο συγκινούταν ο Νιόνιος, τόσο να χαλάει ο κόσμος από κάτω. Δε μπορώ να περιγράψω τι γινόταν κάθε βράδυ. Δεν τελείωνε το κομμάτι, ήταν μία παράσταση από μόνο του!
Με φώναξε ένας στρατηγός στον σταθμό Λαρίσης ο οποίος πρέπει να πω πως είχε τσαγανό. Δεν ήταν και όλοι οι στρατιωτικοί με τη χούντα, υπήρχαν και παράπλευρες απώλειες. Πήγα στο γραφείο του και έβγαλε κόλες αναφοράς που του είχαν γράψει οι φαντάροι του για τα σημεία που χειροκροτούσε ο κόσμος. Αρχίζει να μου διαβάζει και τυχαίνει να είναι το κομμάτι με τα λόγια του Κολοκοτρώνη. Πετάγομαι πάνω και του λέω «Στρατηγέ μου, θα κόψουμε αυτά τα λόγια; Ξέρετε ποιανού είναι; Του Γέρου του Μοριά». Σκίζει τις κόλλες και τις πετάει στα σκουπίδια.
Τι να πεις τώρα; Πώς να τα εξηγήσεις αυτά τα πράγματα;
Ένα άλλο περιστατικό που θυμάμαι είναι με το παιδί που δούλευε στο κυλικείο του θεάτρου και πουλούσε λεμονάδες. Μου λέει μία μέρα «Κε Καζάκο, ήρθε ο θείος μου να δει την παράσταση». Τον ρώτησα ποιος ήταν ο θείος του και μου απάντησε «ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης». Αμάν, σκέφτηκα, άλλους μπελάδες θα έχουμε! Και το παιδί συνεχίζοντας μου είπε «Ενθουσιάστηκε ο θείος μου! Επιτέλους ένα πατριωτικό έργο φώναζε». Άντε να βγάλεις άκρη. Καταλαβαίνεις γιατί οπερέτα επρόκειτο;
Umano: Ολοκληρώσατε τις παραστάσεις;
Ολοκληρώσαμε τις παραστάσεις το φθινόπωρο και νοικιάσαμε το θέατρο Ακροπόλ για να βάλουμε την παράσταση τον χειμώνα. Παράλληλα είχαν ξεκινήσει τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Εδώ θα ήθελα να μιλήσω για την εξέγερση των φοιτητών της Νομικής Σχολής, τον Μάρτιο του 1973, που καταλάβανε τη Νομική Σχολή στη Σόλωνος. Αυτό ήταν το πιο σημαντικό αντιστασιακό γεγονός, αν δεν υπήρχε αυτό – κατά τη γνώμη μου – δεν θα είχαμε το Πολυτεχνείο τον Σεπτέμβρη. Το γεγονός αυτό έδωσε θάρρος και γέμιζε η Σόλωνος με κόσμο.
Πρώτη φορά άναψε η φλόγα ότι κάτι μπορεί να γίνει. Έγινε εισβολή της αστυνομίας, έπεσε το ξύλο της αρκούδας.
Γίνεται το Πολυτεχνείο και όλο το ελληνικό θέατρο κάναμε συσκέψεις. Πρέπει να το τονίσω αυτό, ήταν όλο το θέατρο: δεξιοί, αριστεροί, κομμουνιστές, μαζεμένοι στο θέατρο Σάτιρας που το είχε τότε ο Γ. Μιχαλακόπουλος στην οδό Τρικόρφων, στην 3ης Σεπτεμβρίου. Εκεί μαζευόμασταν τις νύχτες όλοι οι υπεύθυνοι των θιάσων και θέλαμε να κάνουμε μία πανελλαδική απεργία για το Πολυτεχνείο, χωρίς φυσικά να γνωρίζουμε τι επρόκειτο να γίνει την Παρασκευή που μπήκε το τανκ στο Πολυτεχνείο. Αυτοί πήραν χαμπάρι ότι κάτι μαγειρεύαμε αλλά δεν έμαθαν ποτέ τι. Δε διέρρευσε ποτέ κουβέντα από κανέναν, ήταν πολύ σπουδαίο!
Umano: Πολλά συνθήματα που χρησιμοποίησαν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου ήταν από «Το Μεγάλο μας Τσίρκο»;
Πράγματι, ήταν από το επεισόδιο με τη απαίτηση του λαού για Σύνταγμα στις 3 Σεπτεμβρίου 1843, από τον Όθωνα.
Umano: Μετά το Πολυτεχνείο σας συνέλαβαν και πάλι, έτσι δεν είναι;
Μετά την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο την Παρασκευή, μας συλλάβανε – εμένα και τη Τζένη – τη Δευτέρα. Μας τα είχαν μαζέψει αλλά μας έπιασαν με κατηγορίες πως είχαν καταγγελία ότι η Καρέζη ήταν μέσα στο Πολυτεχνείο με ένα σφυρί στο χέρι και με ένα μαχαίρι.
Εμένα με είχαν στην ΕΑΤ-ΕΣΑ, είχαμε ανακρίσεις, ορθοστασία, μέρα νύχτα, αλλά δε μας χτύπησαν. Θα μας πήγαιναν για στρατοδικείο. Μέσα σε αυτό τον πανικό εμείς είχαμε κλείσει τον θίασο και είχαμε νοικιάσει το Ακροπόλ για το χειμώνα.
Σκεφτόμασταν πως θα καταστραφούμε. Ευτυχώς όμως ο θίασος περίμενε.
Όταν ήμασταν μέσα στις 25 Νοεμβρίου 1973 έγινε η αλλαγή, έπεσε ο Παπαδόπουλος και ανέβηκε ο Ιωαννίδης. Αυτός είχε έναν Υπουργό Παιδείας που εξέθεσε την κυβέρνηση στο εξωτερικό, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και αναγκάστηκαν να αφήσουν ελευθέρους διακόσιους φοιτητές και μέσα σε αυτούς ήμασταν και εμείς. Μας κράτησαν μέχρι τα Χριστούγεννα.
Umano: Συνεχίσατε τις παραστάσεις;
Και βέβαια, συνεχίσαμε κανονικά, στο Ακροπόλ. Η είσοδος του θεάτρου ήταν γεμάτη με ένστολους αστυνομικούς που δεν άφηναν τον κόσμο να περάσει. Να μαζεύονται ορδές έξω από το θέατρο, δε φοβόντουσαν και τους φώναζαν «εμείς θα πάμε να δούμε τα παιδιά». Δεν φοβόταν ο κόσμος.
Umano: Γιατί δεν σας έκλεισαν;
Δεν ξέρω. Δεν τόλμησαν να μας κλείσουν. Ήταν τα έξυπνα κείμενα του Καμπανέλλη που δεν θα είχαν τρόπο να δικαιολογήσουν τη λογοκρισία… Τι θα έλεγαν, λογοκρίνουμε την ιστορία; Ήταν μια διαμαρτυρία των Γάλλων & Άγγλων ηθοποιών με υπογραφές; Δεν έχει ξανά γίνει κάτι τέτοιο. Ήταν η αγάπη του κόσμου, το Πολυτεχνείο… Δεν αποφάσισαν να το κλείσουν, αρκέστηκαν στον εκφοβισμό και στις καθημερινές πιέσεις. Αυτό που τους πείραξε πιο πολύ ήταν πως την πάτησαν. Δεν ήταν το έργο που είχαν εγκρίνει. Είχε φάει βρισίδι η επιτροπή τότε από τον Παττακό.
Umano: Όταν έπεσε χούντα συνεχίσατε;
Όταν έπεσε η χούντα το κλείσαμε το θέατρο δέκα μέρες. Έγραψε ο Καμπανέλλης δυο τρία καινούρια κείμενα για να υποδεχθούμε τους αποφυλακισθέντες, που γύρισαν από τις φυλακές και από τις εξορίες αλλά και ένα επεισόδιο για τα παιδιά του Πολυτεχνείου. Το είχαμε ονομάσει «Το Τσίρκο νούμερο δύο». Έγινε πανζουρλισμός στην πρεμιέρα, είχε μαζευτεί όλη η πολιτική ζωή του τόπου.
Λέγαμε πως αν έπεφτε μια βόμβα εκείνο το βράδυ μέσα στο θέατρο, δεν θα είχαμε πολιτικούς.
Κάναμε περιοδείες σε όλη την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Στη Θεσσαλονίκη το 1974 είχαν έρθει να δουν την παράσταση 12.500 άνθρωποι μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο. Η χούντα μας κυνηγούσε ακόμα. Μπορεί να είχε έρθει ο Καραμανλής αλλά δεν είχε γίνει αποχουντοποίηση, δεν κουνήθηκε κανείς από τη θέση του, ειδικά στην επαρχία. Δηλαδή ήταν όλοι οι χουντικοί στις θέσεις τους. Στη Θεσσαλονίκη είχαμε, πάλι, έναν ταγματάρχη που ωρυόταν και παρότρυνε τον κόσμο να μας κάνει μηνύσεις. Έβγαινα έξω και τσακωνόμουν. Έβριζε τόσο που σκεφτόμουν τι θα γινόταν αν με έπιανε στα χέρια του αυτός.
Umano: Πού οφείλεται η επιτυχία του τσίρκου;
Η επιτυχία της παράστασης οφείλεται στους καλούς συντελεστές με τους οποίους συνεργαστήκαμε άψογα, σαν μία ομάδα, αλλά πάνω από όλα στον κόσμο. Ήταν η ανάγκη του κόσμου να εκδηλωθεί. Ήταν οι ιστορικές συγκυρίες που ξεπέρασαν το καλλιτεχνικό γεγονός και το μετέτρεψαν σε πολιτικοκοινωνικό. Ο λαός το προκάλεσε! Αφού έλεγαν όταν τέλειωνε η παράσταση πως αν υπήρχε κάποιος και έλεγε εμπρός, θα πηγαίναμε όλοι για εξέγερση. Μπορούσαμε να φανταστούμε εμείς πως τα πανό που χρησιμοποιούσαμε στο επεισόδιο με την 3η Σεπτεμβρίου θα περνάγανε στην πύλη του Πολυτεχνείου;
Τo Μεγάλο μας Τσίρκο
Συντελεστές:
Κείμενα: Ιάκωβος Καμπανέλλης
Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος
Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Άρης Δαβαράκης
Σκηνικά / Κουστούμια: Φαίδωνας Πατρικαλάκης
Θεατρική απόδοση του Καραγκιόζη για τους ηθοποιούς: Ευγένιος Σπαθάρης
Τραγούδι/ Ερμηνεία: Νίκος Ξυλούρης
Ηθοποιοί: Τζένη Καρέζη, Κώστας Καζάκος, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Χρήστος Καλαβρούζος, Τίμος Περλέγκας, Νίκος Κούρος, Θάνος Παπαδόπουλος, Αριστούλα Ελληνούδη, Τάσος Λέρτας, Νίκος Γκλάβας, Λάκης Γκέκας, Ιωάννα Μουρούζη, Κιμώνας Μουζενίδης, Γιώργος Παπαδόπουλος, Βασίλης Κολοβός, Μάνια Κολανδρή, Νίκος Πόγκας, Ρήγας Αξελός, Μάνος Βενιέρης, Δημήτρης Τσοϊδάκης, Λάμπρος Μαργιόλης, Γιώργος Βερλής, Τάσος Πολυχρονόπουλος, Δημήτρης Βασματζής, Λίνα Μπαμπατσιά, Μάριος Αρβανιτάκης, Γιάννα Ανδρεοπούλου, Δημήτρης Τάγιας, Λάκης Σαμαράς, Πάρη Βασιλάκη, Ελένη Τζιούνη, Μπάκης Παρίσης, Μαίρη Λάφη, Γιώργος Δημητριάδης
Δείτε εδώ απόσπασμα της παράστασης.
Comments are closed.