Ο ηθοποιός, σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Σταθμός, Μάνος Καρατζογιάννης, μιλάει στο umano για το θέατρο, τους νέους ηθοποιούς, την εμφάνιση, τις παραστάσεις και τις συνεργασίες του.
Από την Ηρώ Στ. Μπουσούνη
Ο Μάνος Καρατζογιάννης είναι ένας θαυμάσιος ηθοποιός και ένας πολλά υποσχόμενος σκηνοθέτης. Αριστούχος της Ανωτέρας Σχολής Δραματικής Τέχνης Νέου Ελληνικού Θεάτρου Γ. Αρμένη. Οι θεατρικές του παραστάσεις είναι πάντα άρτιες και όπως μας λέει ο ίδιος «Συχνά στο θέατρο χρειάζεται η επιμονή στη λεπτομέρεια». Έχει συνεργαστεί με πλήθος κορυφαίων ηθοποιών και έχει στο βιογραφικό του δουλειές που πολλοί θα ζήλευαν.
Αυτό το χειμώνα πρωταγωνιστεί στην παράσταση Φυλές, της Νίνα Ρέιν και σκηνοθετεί την παράσταση Ο Ήχος του Όπλου, στο Θέατρο Σταθμός.
Umano: Μάνο, πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σου με τα καλλιτεχνικά;
Από παιδί… Όσο δηλαδή θυμάμαι τον εαυτό μου. Δεν είχα ποτέ κάποια άλλη επιθυμία. Ήμουν τυχερός σε αυτό. Ήξερα από μικρός τι θέλω να κάνω στη ζωή μου. Πίστευα ότι εκεί ίσως μπορώ να φανώ χρήσιμος. Τώρα που το σκέφτομαι, δε ξέρω αν με οδήγησε στο θέατρο η καρδιά μου και έτσι νιώθω ελεύθερος – σε μεγάλο βαθμό τουλάχιστον – ή η ανάγκη για την ελευθερία που πάντα ζεσταίνει την καρδιά μου και είναι κατά κάποιον τρόπο συνυφασμένη για μένα με το θέατρο.
Umano: Στις περισσότερες συνεντεύξεις σου, αναφέρεις τον πατέρα σου. Τι ρόλο έπαιξε στη ζωή σου;
Αλήθεια; Ίσως γιατί όταν δίνω συνεντεύξεις προσπαθώ να συγκεντρωθώ, να έρθω στο κέντρο μου. Να καταθέσω μια συμπυκνωμένη αλήθεια μου και ο πατέρας μου είναι ένα μέρος αυτού του εαυτού μου. Ίσως, πάλι, γιατί τον έχασα νωρίς και μου λείπει.
Έχω την ανάγκη να μιλάω για τον πατέρα μου.
Μάλλον, όμως, γιατί ενώ δεν είχε καμιά σχέση με τον χώρο του θεάτρου, σε εκείνον οφείλω βασικά στοιχεία της προσωπικότητάς μου ως επαγγελματίας: την εργατικότητα, την αφοσίωση, τη συνέπεια, την επιμονή. Και τώρα που το λέτε, δεν πρόλαβα να του το πω ποτέ.
Umano: Πότε σου δόθηκε «η μεγάλη ευκαιρία» να ξεκινήσεις;
Νομίζω στη σχολή. Είκοσι χρόνων, όταν έπαιξα για πρώτη φορά στην Κασέτα της Λούλας Αναγνωστάκη, σε σκηνοθεσία του δασκάλου μου Γιώργου Αρμένη.
Τότε γνώρισα και τη Λούλα Αναγνωστάκη, τη σημαντικότερη για εμένα συγγραφέα, με την οποία στη συνέχεια συνεργάστηκα αρκετές φορές, είτε ως ηθοποιός είτε ως σκηνοθέτης.
Ο μονόλογος Αλτίν του Μένη Κουμανταρέα, στη σκηνοθεσία του Γιώργου Μιχαηλίδη στη Μπλε Μελαγχολία, από τις τελευταίες παραστάσεις του Ανοιχτού Θεάτρου, ήταν μεγάλη εμπειρία… Ήταν άλλωστε και η πρώτη φορά που «προκάλεσα» ο ίδιος μια παράσταση.
Το Μια εποχή στην κόλαση, του Ρεμπώ, στο θέατρο του Νέου Κόσμου μου χάρισε και την πρώτη μου υποψηφιότητα στα βραβεία Χορν.
Έπειτα, ακολουθεί το Ποιός σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα που παρουσιάσαμε πριν από πέντε χρόνια για δύο σεζόν με τον Τάκη Τζαμαργιά. Μετά από αυτήν την παράσταση ένιωσα και την ανάγκη να στραφώ και στη σκηνοθεσία.
Θα ξεχώριζα τις συνεργασίες μου με την Όλια Λαζαρίδου και τον Δημήτρη Καταλειφό στα μονόπρακτα του Πίντερ, την Ελένη με τη Μαρία Κίτσου, με τη δραματουργική συμπαράσταση του Μάνου Ελευθερίου. Το Πατρίδα τώρα – 8 ώρες και 35 λεπτά της Φωτεινής Τσαλίκογλου και το Ουρανό και .. το Παντελόνι του των Αναγνωστάκη – Καμπανέλλη, μου έδωσαν την ευκαιρία να συνεργαστώ με την Κατερίνα Χέλμη, τη Νένα Μεντή και το Χρήστο Χατζηπαναγιώτη αντίστοιχα και εγκαινίασαν το Θέατρο Σταθμός.
Umano: Πρόσφατα ανέλαβες την καλλιτεχνική διεύθυνση του θεάτρου Σταθμός. Πώς προέκυψε;
Δεν είχα καμία τέτοια βλέψη ή πρόθεση, έτυχε! Πριν από περίπου δυόμισι χρόνια ο Βασίλης Κατσικονούρης μου πρότεινε να σκηνοθετήσω το Καγκουρώ στο Σταθμός, πολύ κοντά μετά από το ανέβασμά του στο Εθνικό Θέατρο από το Δημήτρη Μυλωνά. Εγώ – συναδελφικά – δεν ήθελα να την αναλάβω. Του αντιπρότεινα να το σκηνοθετήσει ο ίδιος, ως συγγραφέας του έργου και εγώ να τον βοηθήσω αν χρειαστεί. Έτσι κι έγινε.
Στη συνέχεια, η ανάγκη για μια πιο μόνιμη στέγη με έφερε στο Θέατρο Σταθμός, όπου δουλεύουμε όσο μπορούμε ομαδικά, «ήσυχα και απλά».
Umano: Μου αρέσει που ένας νέος άνθρωπος έχει αναλάβει μία τόσο σημαντική θέση. Πιστεύεις πως δίνονται ευκαιρίες στους νέους σήμερα;
Όχι, δυστυχώς… Δε ξέρω τι ευκαιρίες δίνονται στα νέα παιδιά μόλις βγαίνουν από τις σχολές, όπως είναι πια το θεατρικό τοπίο. Υπάρχει υπερπληθώρα, διάσπαση, αποσπασματικότητα…
Umano: Με ποια κριτήρια επιλέγεις τα έργα και τους ηθοποιούς;
Με το ένστικτο και με τις ανάγκες των δημιουργών. Όταν βλέπω ότι πραγματικά θέλουν να πουν κάτι και έχουν λαχτάρα για την εκάστοτε δουλειά. Σα να δημιουργείται κάπου ένα πεδίο ψυχικής συνάντησης με τους καλλιτέχνες και τους ρόλους ή τις παραστάσεις τους. Και αυτό είναι κάτι που με αφορά και με συγκινεί, με μετακινεί.
Umano: Ζούμε την εποχή της εικόνας. Η εξωτερική εμφάνιση στις τέχνες έχει μεγαλύτερη αξία από το ταλέντο. Την υιοθετείς αυτή την άποψη;
Μόνο στην τηλεόραση το βλέπω αυτό να συμβαίνει, που είναι μια ψευδαίσθηση της τέχνης. Σε καμία πραγματική μορφή τέχνης δεν κυριαρχεί η εξωτερική εμφάνιση. Δημιουργεί μια εντύπωση σίγουρα, μπορεί και να βοηθάει αλλά ως εκεί.
Umano: Πόσο διαφέρει η καλλιτεχνική διεύθυνση ενός θεάτρου από την υποκριτική;
Πολύ και καθόλου! Θέλω να πω, ένας άνθρωπος που είναι εργατικός, υπεύθυνος και συνεπής, θα φέρει αυτά τα γνωρίσματα σε οποιαδήποτε ιδιότητά του. Από την άλλη, η καλλιτεχνική διεύθυνση απαιτεί γενναιοδωρία, ισορροπία, προνοητικότητα και, συχνά, να κάνεις πράγματα που ένας ηθοποιός ίσως θα θεωρούσε ταπεινά. Χρειάζεται συχνά να καθαρίσεις ο ίδιος, να κουβαλήσεις, να κάνεις ταξιθεσία. Ό,τι θα έκανες και μέσα στο σπίτι σου. Και αυτό σε κρατάει στη γη, ιδίως όταν οι πολλές ευθύνες σε αποπροσανατολίζουν.
Umano: Είσαι ένας καλλιτέχνης που ψάχνεται αρκετά στις δουλειές του, σαν να μην αφήνεις τίποτα στην τύχη. Είσαι τελειομανής;
Αυτό νομίζω ότι εκτιμούν στο βάθος οι συνεργάτες μου, παρά το γεγονός ότι μπορεί συχνά να τους εκνευρίζει.
Έχει υπάρξει ηθοποιός σε πρόβα που μου έχει πει σχετικά με την ακρίβεια που απαιτούσε η σκηνή: «Θα μας βάλεις και μπαταρίες;»
Η ίδια όμως είναι υπέροχη στη συγκεκριμένη παράσταση. Συχνά στο θέατρο χρειάζεται η επιμονή στη λεπτομέρεια. Η επιμονή είναι και το δίχτυ της ασφάλειάς μας. Κάτι που τελευταία ξεχνιέται, σα να μη δίνεται η ίδια βάση.
Umano: Ποιος ρόλος σε δυσκόλεψε περισσότερο μέχρι σήμερα και γιατί;
Νόμιζα ότι ο πιο δύσκολος ρόλος που ερμήνευσα ήταν ο Κρίστοφερ – που έχει το σύνδρομο Asperger – από το Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα. O Mπίλι όμως – εκ γενετής κωφός – από τις Φυλές, ζητά όχι μόνο να μην ακούω, αλλά και να «αφουγκράζομαι». Να μάθω μια καινούργια γλώσσα – τη νοηματική – από την αρχή και να την εκφράζω με τα μάτια, τα χείλη, τα χέρια μου.
Umano: Οι κριτικές σε ενδιαφέρουν;
Τις λαμβάνω υπόψη μου όταν έχουν επιχειρήματα, όταν αναπτύσσουν ρητορική. Ξέρετε, αυτό το εμπεριέχει και η δουλειά του ηθοποιού αλλά και του σκηνοθέτη, το ίδιο το θέατρο και η ρητορική είναι μέρος του. Και αυτό το έμαθα από τον πατέρα μου, που ήταν νομικός. Χαίρομαι όταν επαληθεύεται κάτι και επικοινωνείται η πρόθεση του ρόλου ή της παράστασης μέσα από ένα επιστημονικό κείμενο, γιατί αυτό είναι η κριτική. Και αναρωτιέμαι όταν εκτιμώ τον γράφοντα αν συμβαίνει αυτό ή όχι. Διαφορετικά είναι απλώς μια κρίση, δεν πρόκειται για κριτική.
Umano: Να μιλήσουμε λίγο για την πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση Φυλές, της Νίνα Ρέιν. Πες μας δυο λόγια για την παράσταση αλλά και για το ρόλο σου.
Το πολυβραβευμένο έργο της Ρέιν είναι μια αλληγορία γεμάτη χιούμορ και συγκίνηση για την ενσυναίσθηση. Για το πόσο μπαίνουμε δηλαδή στη θέση του άλλου, ακόμα και στις πιο κοντινές σχέσεις μας. Υπό αυτή την έννοια, το έργο είναι βαθιά πολιτικό.
Σήμερα που «δεν τρέχει κάστανο» για τον άλλο, που δε δίνουμε χώρο, που καλπάζει ο νεοφασισμός, που δεν ακούμε.
Ο Μπίλι, που καλούμαι να ερμηνεύσω, ενώ είναι εκ γενετής κωφός, «ακούει» καλύτερα από όλους. Με ευαισθησία και μεράκι ο Τάκης Τζαμαργιάς και οι εξαιρετικοί συνάδελφοί μου, παρουσιάζουμε το έργο αυτό για πρώτη φορά στην Ελλάδα και είμαστε πολύ χαρούμενοι. Σας περιμένουμε!
Umano: Παράλληλα σκηνοθετείς και την παράσταση Ο Ήχος του Όπλου, που πήγε πολύ καλά και συνεχίζεται μέχρι τον Μάρτιο. Θα μας πεις δυο λόγια;
Πάει πολύ καλά και χαίρομαι για αυτό! Ο Ήχος του Όπλου είναι ένα κομμάτι της ζωής μου. Το είχα παίξει και εγώ πριν δέκα χρόνια σε σκηνοθεσία της Έλλης Παπακωνσταντίνου μαζί με την Τάνια Τσανακλίδου και τη Χρύσα Σπηλιώτη, στη μνήμη της οποίας είναι αφιερωμένη η παράσταση. Πρόκειται για το πιο δημοφιλές έργο της Αναγνωστάκη που ανεβαίνει ένα χρόνο μετά το θάνατό της και τριάντα χρόνια μετά το πρώτο του ανέβασμα από τον Κάρολο Κουν, του οποίου έμελλε να είναι και η τελευταία σκηνοθεσία.
Από το 1972 η Αναγνωστάκη γράφει σε εικόνες. Αποκορύφωμα σα σενάριο, Ο Ήχος του Όπλου. Για το χτες, για το αύριο που τρομάζει. Για όσους θέλουν να είναι ελεύθεροι ή να αισθάνονται έστω. Υλικά της «καλοκαιριάτικα μεσημέρια, δροσερές νύχτες, κοινότοπες λέξεις και σχέσεις» όπως σημειώνει η ίδια.
«Τίτλοι εφημερίδων και αστυνομικά δελτία, χαμένο ανθρώπινο δυναμικό. Ροκ και αντάρτικα. Συναισθηματικές δεσμεύσεις και πανηγυριώτικη προεκλογική ατμόσφαιρα. Τύψεις αλλά και γλυκές στιγμές ευφορίας. Και όπως όλα τα πράγματα, μας περιτριγυρίζουν ασφυκτικά. Τέλμα. Αδιέξοδο. Και η ανάγκη να αρπαχθείς από την άκρη ενός ονείρου και να επιζήσεις ανύπαρκτη. Η σοφία αποκτιέται, εξάλλου, όταν πια δεν είναι αναγκαία».
Στοιχειώνουν τα λόγια του Κουν, όπως και η τελευταία του παράσταση, Ο Ήχος του Όπλου, που συνέκρινε τις ευαισθησίες και το χιούμορ του με τα κείμενα της «τσεχωφικής δημιουργίας».
Για την Κάτια, τη βασική ηρωίδα του έργου, μια λέξη υπήρχε μόνο: αγωνία. Αυτή την αγωνία μου εκφράζω κι εγώ με αυτό το έργο – Σταθμός, μαζί με μια εξαιρετική διανομή.
Umano: Πώς προτιμάς να περνάς τον ελεύθερο χρόνο σου;
Με φίλους πάντα. Οπουδήποτε, αλλά με φίλους.
Umano: Αν είχες τη δύναμη να αλλάξεις κάτι στο χώρο του θεάτρου, της τηλεόρασης και του κινηματογράφου, τι θα άλλαζες;
Τις συνθήκες εργασίας. Να πληρώνονται καλύτερα οι άνθρωποι και να μη διασπώνται οι ηθοποιοί, λόγω ανέχειας, σε τόσες πολλές δουλειές. Δε βοηθάει στην ουσία της δουλειάς μας.
Umano: Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;
Ετοιμάζω για τις 19 Μαρτίου, παραμονή της παγκόσμιας ημέρας ποίησης, μια παράσταση βασισμένη σε ποιήματα σημαντικών Ελλήνων ποιητών. Σε αυτή την παράσταση συνεργάζομαι με τους μαθητές μου από το Εργαστήρι. Το Εργαστήρι παρέχει τις υπηρεσίες του σε εκατό νέους και νέες άνω των δεκαεπτά ετών, με μέση και ελαφρά νοητική υστέρηση, εδώ και σαράντα χρόνια. Η παράσταση λέγεται 7 Λέξεις και θα φιλοξενηθεί στο θέατρο Άλμα.
Φωτογραφίες: Νίκος Πανταζάρας
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση Ο Ήχος του Όπλου στο θέατρο Σταθμός: https://umano.gr/o-hxos-tou-oplou-sto-theatro-stathmos/
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση Φυλές, της Νίνα Ρέιν στο θέατρο Σταθμός: https://umano.gr/fyles-tis-ninas-rein-sto-theatro-stathmos/
Σχετικά άρθρα:
Η ηθοποιός Μαρία Πρωτόπαππα ξέρει να σαγηνεύει
Η λαμπερή ηθοποιός Ιωάννα Παππά στο Umano
Ο εξαιρετικός ηθοποιός Γιάννης Στάνκογλου στο Umano
Συνέντευξη του Νίκου Μπελογιάννη στο Umano
Ελάτε και εσείς στην παρέα μας στο Facebook, κάνοντας like στη σελίδα μας.
Comments are closed.