Η συνέντευξη του Κώστα Καζάκου στο umano.gr. Με αφορμή την επέτειο του Πολυτεχνείου, ας θυμηθούμε αυτήν την υπέροχη συνέντευξη για την παράσταση το “Μεγάλο μας Τσίρκο” που ακολουθεί τις ιστορικές εξελίξεις.
Από την Ηρώ Στ. Μπουσούνη
|
Το Πολυτεχνείο μέσα από τρία τραγούδια Πατησίων ή 28ης Οκτωβρίου: Πώς ονομάζεται ο ιστορικός δρόμος; |
Επέτειος του Πολυτεχνείου σήμερα και επειδή φοβάμαι πως ίσως αυτή η επέτειος χαθεί στο πέρασμα των χρόνων, ευτυχώς για τον άνθρωπο που υπάρχει η τέχνη. Λόγω της επετείου αλλά και με αφορμή τα χρόνια που ζούμε που για κάποιους είναι δύσκολα, για άλλους πολύ σκληρά και για άλλους αβάσταχτα, σκέφτομαι συνεχώς τα λόγια του κυρίου Καζάκου «…αυτή είναι η δουλειά της τέχνης, να ξελαφρώνει τον άνθρωπο από τα βάρη, το μόχθο της ζωής, να του δίνει κουράγιο, να τον ενδυναμώνει για να μπορεί να αντέξει αυτό το μεγάλο φορτίο. Όταν είναι δύσκολες οι εποχές, όπως καταλαβαίνετε το φορτίο γίνεται αβάσταχτο.»
Έχουν περάσει λίγο περισσότερα από έξι χρόνια που συνάντησα τον κο Καζάκο για μία συνέντευξη (σ.σ. για το Umano.gr) … και όμως, από τότε μέχρι σήμερα, τη σκέφτομαι πολύ, για πολλούς και διάφορους λόγους. Δεν ήταν μόνο η συγκλονιστική αφήγηση του συνομιλητή μου, δεν ήταν μόνο ο θαυμασμός μου για αυτόν τον εκπληκτικό ηθοποιό (σ.σ. τον είχα δει στο θέατρο αρκετές φορές), αλλά τα λόγια που έλεγε.
Μέσα από την αφήγησή του σα να μπήκα σε μία χρονομηχανή, να έφτασα στο 1973 και να βρισκόμουν εκεί, στη δημιουργία της παράστασης, στην πρεμιέρα, στις αντιδράσεις των χουντικών, στην οργή και τη θέληση του κόσμου! Μία συνέντευξη, μέσα από την οποία, ξεκινώντας από τη δημιουργία και την προβολή της παράστασης το «Μεγάλο μας τσίρκο», ξεδιπλώνεται και ένα μικρό κομμάτι από την ιστορία της Ελλάδας.
Η παράσταση το «Μεγάλο μας Τσίρκο»
«Θα πρέπει να σας πω … το θέατρο είναι επίκαιρη τέχνη, δε γίνεται για την αιωνιότητα αλλά για το τώρα…», μου είχε πει στο ξεκίνημα της συνέντευξης… και όμως έχουν περάσει σχεδόν πενήντα χρόνια από εκείνη την παράσταση, γιατί ακόμα μιλάμε για αυτή;
Δεν έχω δει την παράσταση, δε ζούσα καν. Είχα ακούσει όμως για το «Μεγάλο μας Τσίρκο», είχα δει αποσπάσματα, άκουγα τα τραγούδια, είχα διαβάσει συνεντεύξεις … και πάντα αναρωτιόμουν πώς το θέατρο είχε αντέξει στο χρόνο;
Μία μερίδα ανθρώπων στα χρόνια της δικτατορίας, δίχως φόβο, ανεβάζει με θάρρος μία παράσταση, τον Ιούνιο του 1973, που ενοχλεί / εξοργίζει τους χουντικούς αλλά δίνει ελπίδα και δύναμη στον κόσμο. «Η χούντα αυτό που φοβόταν ήταν τον κόσμο που αναστατώνεται, που χειροκροτεί, που «ανάβει»!», μου εξηγεί ο κος Καζάκος.
| Ελάτε και εσείς στην παρέα μας στο Facebook, κάνοντας like στη σελίδα μας. |
Ηθοποιοί και θεατές γίνονται ένα!
Κάθε βράδυ πιο συγκλονιστικό από το προηγούμενο. «Έρχονταν μέσα στο θέατρο Εσατζήδες με στολή, με τα γκλοπ και τα πιστόλια, έκαναν βόλτες στου διαδρόμους και κοίταζαν τον κόσμο. Η ασφάλεια με πολιτικά έγραφε ποια σημεία της παράστασης έκαναν τον κόσμο να ξεσπάει σε χειροκροτήματα και σε γέλιο. Τα πήγαιναν στις υπηρεσίες τους και την επομένη μέρα το πρωί πεντέμισι με έξι με έπαιρναν τηλέφωνο» μου λέει ο κος Καζάκος. Και όμως ο κόσμος δε φοβόταν, συνέχιζε να πηγαίνει να βλέπει την παράσταση. « Ήταν η ανάγκη του κόσμου να εκδηλωθεί. Ήταν οι ιστορικές συγκυρίες που ξεπέρασαν το καλλιτεχνικό γεγονός και το μετέτρεψαν σε πολιτικοκοινωνικό. Ο λαός το προκάλεσε! Αφού έλεγαν όταν τέλειωνε η παράσταση πως αν υπήρχε κάποιος και έλεγε εμπρός, θα πηγαίναμε όλοι για εξέγερση.»
Σε πολλά άρθρα και τηλεοπτικές εκπομπές είχε αναφερθεί πως το «Μεγάλο μας Τσίρκο» ήταν ιδέα του κου Καζάκου, τον ρώτησα και μου έδωσε την εξής απάντηση «Όχι, δεν ήταν δική μου ιδέα, δεν γίνονται από έναν άνθρωπο αυτά! Κάθε χειμώνα μαζευόμασταν στο σπίτι μας ο Καμπανέλλης, η Τζένη, εγώ, οι συνεργάτες μας και ψάχναμε να δούμε τι θα κάνουμε, ένα θέμα, να γράψουμε ένα έργο. Με τον Καμπανέλλη ήμασταν φίλοι από το 1953. Ήταν άνθρωπος με πλούσιο ψυχικό κόσμο και βαθιά ευγένεια. Σπουδαίος άνθρωπος, από τους σπάνιους που βγαίνουν στον τόπο μας! Ο Καμπανέλλης, λοιπόν, είχε μία ιδέα που τον έτρωγε πάντα, το μύθο του Κρόνου που τρώει τα παιδιά του. Ήθελε να παρομοιάσει την ελληνική ιστορία με τον Κρόνο γιατί η Ελλάδα κάνει τίποτα άλλο; Τρώει τα παιδιά της.
Αγκιστρώθηκε από αυτή την ιδέα και αρχίσαμε να την επεξεργαζόμαστε. Ξενύχτια στο σπίτι, συμπόσια, κουβεντολόι, πω! πω! τι γινότανε, πήγαινε η πατάτα και το μακαρόνι σύννεφο. Σιγά σιγά σχηματίστηκε η ιδέα να φτιάξουμε ένα πανόραμα της ελληνικής ιστορίας από τα αρχαία χρόνια μέχρι και την κατοχή. Να γίνει ένα σπονδυλωτό έργο με επεισόδια.»
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου…
Τον Μάρτιο του 1973 γίνεται η εξέγερση των φοιτητών της Νομικής Σχολής στη Σόλωνος και ήταν το πιο σημαντικό αντιστασιακό γεγονός μέχρι τότε. Το «Μεγάλο μας τσίρκο» έκανε πρεμιέρα τον Ιούνιο του 1973 και ολοκλήρωσε τις παραστάσεις το φθινόπωρο. 14 Νοεμβρίου ξεκινάει η εξέγερση του Πολυτεχνείου. Οι φοιτητές χρησιμοποιούν κείμενα από την παράσταση και συγκεκριμένα το γνωστό Ψωμί- Παιδεία- Ελευθερία « …ήταν από το επεισόδιο με τη απαίτηση του λαού για Σύνταγμα στις 3 Σεπτεμβρίου 1843, από τον Όθωνα», μου εξηγεί ο κύριος Καζάκος. Στις 17 Νοεμβρίου 1973 το τανκ μπαίνει στο Πολυτεχνείο!
Ο κος Καζάκος θυμάται «Μετά την εισβολή του τανκ στο Πολυτεχνείο την Παρασκευή, μας συλλάβανε – εμένα και τη Τζένη – τη Δευτέρα. Μας τα είχαν μαζέψει αλλά μας έπιασαν με κατηγορίες πως είχαν καταγγελία ότι η Καρέζη ήταν μέσα στο Πολυτεχνείο με ένα σφυρί στο χέρι και με ένα μαχαίρι. Εμένα με είχαν στην ΕΑΤ-ΕΣΑ, είχαμε ανακρίσεις, ορθοστασία, μέρα νύχτα, αλλά δε μας χτύπησαν. Θα μας πήγαιναν για στρατοδικείο… Όταν ήμασταν μέσα στις 25 Νοεμβρίου 1973 έγινε η αλλαγή, έπεσε ο Παπαδόπουλος και ανέβηκε ο Ιωαννίδης. Αυτός είχε έναν Υπουργό Παιδείας που εξέθεσε την κυβέρνηση στο εξωτερικό, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και αναγκάστηκαν να αφήσουν ελευθέρους διακόσιους φοιτητές και μέσα σε αυτούς ήμασταν και εμείς. Μας κράτησαν μέχρι τα Χριστούγεννα.»
Όταν έπεσε η χούντα…
Όταν έπεσε η χούντα, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης έγραψε ακόμα δύο τρία κείμενα για τους αποφυλακισθέντες που γύρισαν από τις φυλακές και από τις εξορίες, αλλά και ένα επεισόδιο για τα παιδιά του Πολυτεχνείου. Το ονόμασαν «Το Τσίρκο νούμερο δύο». Η πρεμιέρα της παράστασης σημείωσε τεράστια επιτυχία. Ο θίασος έκανε περιοδείες σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Ωστόσο, παρόλο που η χούντα είχε πέσει τους κυνηγούσε ακόμα « Κάναμε περιοδείες σε όλη την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Στη Θεσσαλονίκη το 1974 είχαν έρθει να δουν την παράσταση 12.500 άνθρωποι μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο. Η χούντα μας κυνηγούσε ακόμα. Μπορεί να είχε έρθει ο Καραμανλής αλλά δεν είχε γίνει αποχουντοποίηση, δεν κουνήθηκε κανείς από τη θέση του, ειδικά στην επαρχία. Δηλαδή ήταν όλοι οι χουντικοί στις θέσεις τους. Στη Θεσσαλονίκη είχαμε, πάλι, έναν ταγματάρχη που ωρυόταν και παρότρυνε τον κόσμο να μας κάνει μηνύσεις. Έβγαινα έξω και τσακωνόμουν. Έβριζε τόσο που σκεφτόμουν τι θα γινόταν αν με έπιανε στα χέρια του αυτός.»
Ο Κώστας Καζάκος έφυγε από τη ζωή το 2022. Στάθηκα τυχερή που έκανα αυτήν την κουβέντα μαζί του και κρατάω μέχρι σήμερα τα λόγια του που μου θυμίζουν τη δύναμη της τέχνης αλλά και των ανθρώπων.
Διαβαστέ εδώ ολόκληρη την υπέροχη συνέντευξη του Κώστα Καζάκου, στο umano.gr.
*Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του κ. Καζάκου.
Comments are closed.