Το ιστορικό αστρονομικό ρολόι της Πράγας

Το ιστορικό αστρονομικό ρολόι της Πράγας, εκτός του ότι είναι ένα σπάνιο αξιοθέατο που προσελκύει χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο, έχει και μία μεγάλη ιστορία.

Από την Κωνσταντίνα Παππά

Το μεσαιωνικό αστρονομικό ρολόι της Πράγας ή αλλιώς Orloj (σ.σ. Ορλόι όπως το αποκαλούν οι ντόπιοι) βρίσκεται στο νότιο τείχος του Δημαρχείου της Παλιάς Πόλης. Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της Πράγας καθώς κάθε χρόνο προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες.

Ο μηχανισμός αυτού του ρολογιού αποτελείται – ως προς τη βασική του δομή – από τρεις ομοαξονικούς οδοντωτούς τροχούς ίσης διαμέτρου, οι οποίοι κινούν αντίστοιχα ισάριθμους περιστρεφόμενους δείκτες. Κατά σειρά, ο πρώτος δείχνει την κίνηση του Ηλίου, ο δεύτερος την κίνηση της Σελήνης, και ο τρίτος τη σχετική θέση του ζωδιακού κύκλου ως προς τον ήλιο, δείχνοντας τις κινήσεις των άστρων μεταξύ των συμβόλων του ζωδιακού κύκλου.

Το αστρονομικό ρολόι της Πράγας είναι το τρίτο παλαιότερο αστρονομικό ρολόι στον κόσμο καθώς και το παλαιότερο ρολόι που εξακολουθεί να λειτουργεί.

Το πιο παλιό τμήμα του, το μηχανικό ρολόι και το αστρονομικό καντράν, χρονολογούνται από το 1410, όταν δημιουργήθηκαν από τον ωρολογοποιό Mikuláš και τον καθηγητή μαθηματικών και αστρονομίας, Jan Šindel. Η θεωρία που ήθελε κατασκευαστή του ρολογιού τον ωρολογοποιό Jan Růže (γνωστό ως Hanuš) δεν θεωρείται σήμερα ιστορικά ακριβής.

Το ρολόι λειτούργησε για πρώτη φορά στις 9 Οκτωβρίου του 1410.

Το ημερολόγιο και η πρόσοψη του ρολογιού, διακοσμημένη με γοτθικά γλυπτά, υπολογίζεται ότι προστέθηκαν το 1490.Οι ξύλινες φιγούρες των Αποστόλων προστέθηκαν το 1787–1791. Κατά τη διάρκεια της επόμενης μεγάλης επισκευής του, κατά τα έτη 1865-1866, προστέθηκε και η χρυσή φιγούρα ενός κόκορα.

Το αστρονομικό ρολόι της Πράγας υπέστη σοβαρές ζημιές το 1945 από τους Ναζί. Άρχισε να λειτουργεί και πάλι το 1948. Η τελευταία ανακαίνισή του έγινε το 2018, μετά την ανακατασκευή του Πύργου της Παλιάς Πόλης.

Το ιστορικό αστρονομικό ρολόι της Πράγας χτυπάει ανά μία ώρα.

Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το ρολόι χτυπάει από τις 09.00 έως και τις 21.00 ανά μία ώρα. Κάθε ώρα της ημέρας, τα δώδεκα αγάλματα των Αποστόλων εμφανίζονται στις πόρτες πάνω από το ρολόι.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι φιγούρες που βρίσκονται στην κατασκευή. Δίπλα στο ημερολόγιο παρατηρούμε τέσσερα αγαλματίδια. Το ένα συμβολίζει την επιστήμη με τη μορφή ενός λόγιου που κρατά ένα ανοικτό βιβλίο, το άλλο την έρευνα με τη μορφή ενός αστρονόμου που κρατά ένα μικρό τηλεσκόπιο στο αριστερό του χέρι, το τρίτο απεικονίζει το εμπόριο και τελευταίο τη δικαιοσύνη, ως  άγγελο-τιμωρό με ασπίδα και σπαθί.

Τα τέσσερα αγαλματίδια που υπάρχουν αριστερά και δεξιά της πλάκας του αστρονομικού ρολογιού απεικονίζουν τη ματαιοδοξία που κοιτάζεται σε έναν καθρέπτη, την απληστία που απεικονίζεται συμβολικά με το μεσαιωνικό της στερεότυπο – τον «Εβραίο τοκογλύφο», τη λαγνεία που αντιπροσωπεύεται από τη μορφή του Τούρκου – που στρέφει το κεφάλι του προς διάφορες πλευρές, καθώς και το χρόνο που ως μορφή τον αντιπροσωπεύει ο Χάρος.

Πηγές: Σ. Θεοδοσίου, Π.Γ. Νιάρχου, Β.Ν. Μανιμάνη: «Το Αστρονομικό Ρολόι της Πράγας», Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 240 (Ιούνιος 2000), el.wikipedia.org, prague.eu, en.wikipedia.org