Τα Φαντάσματα του Άγγλου συγγραφέα Μ.Ρ. Τζαίημς

Τα Φαντάσματα του Άγγλου συγγραφέα Μ.Ρ. Τζαίημς με τους απειλητικούς “ίσκιους” επηρέασαν δεκάδες συγγραφείς και βρήκαν άλλους τόσους μιμητές. Πολλά από τα διηγήματά του έχουν διασκευαστεί για το θέατρο και την τηλεόραση.

Από την Ειρήνη Αγγελίδου

Ποιος ήταν όμως Μ. Ρ. Τζαίημς, ο συγγραφέας, που αν και είναι πασίγνωστος στο αγγλόφωνο κοινό, είναι σχεδόν άγνωστος στην Ελλάδα;   

Τα Φαντάσματα του Άγγλου συγγραφέα Μ.Ρ. Τζαίημς

Ο Μόνταγκιου Ρόουντς Τζαίημς γεννήθηκε το 1862 στο Πρεσβυτέριο Γκουντενστόουν στην κομητεία του Κεντ. Ο πατέρας του ήταν κληρικός. Η αγάπη του για τα βιβλία και το διάβασμα εκδηλώθηκε από πολύ νεαρή ηλικία. Προτιμούσε ν’ανακαλύπτει συναρπαστικά βιβλία στη βιβλιοθήκη του πατέρα του παρά να παίζει με άλλα παιδιά της ηλικίας του. Μάλιστα, όταν ήταν έξι ετών και ανάρρωνε από βρογχίτιδα, ζήτησε να του δανείσουν μια σπάνια έκδοση της Βίβλου του 17ου αιώνα που είχε στην κατοχή του ένας οικογενειακός φίλος.

Όταν μεγάλωσε, η φιλομάθειά του τον οδήγησε να γίνει καθηγητής μεσαιωνικών σπουδών στο Κινγκς Κόλετζ του Πανεπιστημίου Κέιμπριτζ.

Αν και ήταν ένας ακαδημαϊκός με πολλές εκδόσεις, οφείλει την παγκόσμια φήμη του στις ιστορίες φαντασμάτων που έγραψε.

“Γράψε αυτό που ξέρεις”, είναι η συχνότερη συμβουλή που δίνεται στους νέους συγγραφείς. Ο Τζαίημς την εφάρμοσε στο έπακρο. Οι πρωταγωνιστές του είναι συνήθως μορφωμένοι καθηγητές ή κύριοι, που βρίσκονται ξαφνικά αντιμέτωποι με στοιχειωμένες εκκλησίες, στοιχειωμένα βιβλία ή άλλα αντικείμενα με εξίσου βεβαρημένο παρελθόν. 

Οι κεντρικοί χαρακτήρες έρχονται αντιμέτωποι με τους χειρότερους  φόβους τους, χάνουν τον ύπνο τους, τα λογικά τους, ακόμα και τη ζωή τους. Αφού επέλθει η τιμωρία του «παραβάτη» των άγραφων μεταφυσικών νόμων που παραβιάστηκαν, οι νεκροί κατευνάζονται και η φυσική ισορροπία επανέρχεται. 

Κάλεσέ με και θα ‘ρθω (Oh Whistle and I’ll Come to You My Lad) 

Ένας καθηγητής, στις διακοπές του, ξεθάβει μια περίεργη σφυρίχτρα από τα ερείπια ενός ναού των Ναϊτών Ιπποτών, πράξη που στοιχειώνει τον ύπνο του και τον ξύπνιο του με τρομακτικές συνέπειες.

“Μπορώ να φανταστώ κάτι από τη σύγχυση και το φόβο του Καθηγητή, γιατί σε ένα όνειρο  που είχα πριν από τριάντα χρόνια, είδα το ίδιο πράγμα να συμβαίνει: μα ο αναγνώστης, πιθανώς, δύσκολα θα φανταστεί πόσο τρομακτικό ήταν για εκείνον να δει μια φιγούρα να ανασηκώνεται σε ένα κρεβάτι που γνώριζε ότι ήταν άδειο.”

The Residence at Whitminster (Η κατοικία στο Ουιτμίνστερ) 

Μια κοπέλα μετακομίζει με το θείο της σε μια κατοικία με σκοτεινό παρελθόν.  

“Πιστεύω πως δεν μπορεί παρά να είναι αλήθεια αυτό που ο κύριος Σίμπκινς λέει, επαναλαμβάνοντας τα λόγια του παππού του, «Μια σκληρή καρδιά γεννά ένα άσχημο, χτικιάρικο φάντασμα» (…)

«Μα, θείε», είπε η Μαίρη. «τελικά δε θα ανοίξετε το ντουλάπι;» Ο θεός Όλντις κοκκίνισε, στ’ αλήθεια κοκκίνισε. «Αγαπητή μου», είπε, «σου επιτρέπω να με πεις δειλό, ή να με συγχαρείς για τη σύνεσή μου, ‘ο,τι σε ευχαριστεί. Αλλά ούτε θα ανοίξω το ντουλάπι, ούτε θα ξεκλειδώσω τα συρτάρια…”   

Το Στοιχειωμένο κουκλόσπιτο (The Haunted Doll’s House)

Ένας παλαιοπώλης αγοράζει ένα κουκλόσπιτο, μόνο για ν’ανακαλύψει πως ζωντανεύει τα φαντάσματα του παρελθόντος κάθε βράδυ.

“Ο κύριος Ντίλετ συνέχισε να παρακολουθεί ακίνητος (…)
Ένα διαφορετικό είδους φως -που δεν προερχόταν από λάμπα ή κερί – κιτρινιάρικο και αρρωστημένο, άρχισε να διακρίνεται ολόγυρα από την κάσα της πόρτας στο πίσω μέρος του δωματίου. Η πόρτα άνοιγε και πάλι. Ο θεατής δεν ήθελε να εστιάσει στο πράγμα που είδε να μπαίνει στο δωμάτιο: εκείνος λέει πως κάποιος θα μπορούσε να το παρομοιάσει με βάτραχο – στο μέγεθος ανθρώπου – αλλά αραιά λευκά μαλλιά φύτρωναν στο κεφάλι του (…) Κραυγές – αδύναμες, λες και έρχονταν από μακριά – αλλά ακόμα κι έτσι, άπειρα τρομακτικές, έφτασαν στ’ αφτιά του”.

Στα Αγγλικά: M. R. James in Project Gutenberg  https://www.gutenberg.org/ebooks/author/2768
Στα Ελληνικά:  M. R. James, Ιστορίες Φαντασμάτων ενός Αρχαιοδίφη, (Εκδόσεις Ars Nocturna, Αθήνα 2009)

Πηγές: James, M.R. Ghost Stories, London: Penguin Popular Classics, 1994