Συνέντευξη του Νίκου Μπογιόπουλου στο Umano. Ο ευφυέστατος δημοσιογράφος Νίκος Μπογιόπουλος σε μία εξαιρετική αποκλειστική συνέντευξη, από ένα δημοσιογράφο με γνώση, άποψη και λόγο.
Από την Ηρώ Στ.Μπουσούνη
Ο Νίκος Μπογιόπουλος είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Αποτελεί μέλος του Κ.Κ.Ε. καθώς – όπως μας λέει ο ίδιος – θεωρεί τη δημοσιογραφία μία προέκταση πολιτικής δράσης. Εργάστηκε για πολλά χρόνια στην εφημερίδα Ριζοσπάστης και έχει συνεργαστεί με πολλούς ραδιοφωνικούς σταθμούς και περιοδικά. Σήμερα αρθρογραφεί στον Ημεροδρόμο και την εφημερίδα Real News. Παράλληλα, τον ακούμε καθημερινά στις 18.00 από το συχνότητα του Real Fm.
Συνάντησα τον Νίκο Μπογιόπουλο στο κέντρο της Αθήνας, στις εκδόσεις ΚΨΜ. Αγχώθηκε μήπως είχε καθυστερήσει στο ραντεβού μας και τηλεφώνησε για να μου επιβεβαιώσει ότι έρχεται, ενώ στην πραγματικότητα έφτασε στην ώρα του. Για να είμαι ειλικρινής, αυτή τη στοιχειώδη ευγένεια δεν τη συναντώ συχνά στη δουλειά μας. Ξεκινήσαμε τη συζήτησή μας και, αν δεν ήταν ο χρόνος εχθρός μου, θα μπορούσα να μιλάω μαζί του για ώρες.
Και πώς να σταματήσεις μία συζήτηση με τον Νίκο Μπογιόπουλο;
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, πρόκειται για έναν από τους τελευταίους δημοσιογράφους που χειρίζονται άπταιστα την ελληνική γλώσσα και είναι ενημερωμένοι. Ο Νίκος Μπογιόπουλος έχει γνώσεις και μοναδικό του «όπλο» σε κάθε διάλογο είναι ακριβώς αυτές. Μέσα από αυτή τη συζήτηση κατάλαβα… Κατάλαβα γιατί τον σέβονται όλοι οι συνομιλητές του, ακόμα και αυτοί με αντίθετη άποψη. Δε γίνεται να μη σεβαστείς κάποιον που μιλάει βασιζόμενος σε αδιάψευστα στοιχεία και όχι σε ψέματα, σκευωρίες και παραποίηση της ιστορίας. Ο Νίκος Μπογιόπουλος είναι έγκριτος δημοσιογράφος, ξέρει πότε πρέπει να μιλήσει και πότε πρέπει να σιωπήσει, κάνοντάς σε να αναρωτιέσαι… γιατί δεν είναι όλοι έτσι;
Umano: Δημοσιογράφος… γιατί;
Έτυχε. Βασικά, ποτέ δεν είχα φανταστεί ότι θα γίνω δημοσιογράφος. Ήταν εντελώς τυχαία η σχέση μου με τη δημοσιογραφία. Στην ουσία, πάντως, δημοσιογράφος γιατί εγώ θεωρώ τη δημοσιογραφία ως μία προέκταση πολιτικής δράσης και αυτό συνεχίζω να κάνω, μία δημοσιογραφία η οποία είναι προέκταση πολιτικής δράσης. Δε μπορώ να τη φανταστώ διαφορετικά.
Umano: Οπότε, δεν ήταν όνειρο που είχατε σαν παιδί…
Όχι, όταν ήμουν μικρός ήθελα να γίνω ποδοσφαιριστής και συνεχίζω ακόμα να θέλω να γίνω ποδοσφαιριστής. Κάποια στιγμή θα γίνω (γέλια).
Umano: Μέσα από την ενασχόλησή σας με τη δημοσιογραφία, πιστεύατε πως ίσως θα αλλάζατε τον κόσμο προς το καλύτερο;
Θεωρώ ότι ο κόσμος δεν αλλάζει με τη δημοσιογραφία. Ο κόσμος δεν αλλάζει καν με τη λογοτεχνία, δεν αλλάζει με τη συγγραφή.
Αν άλλαζε ο κόσμος με αυτούς τους τρόπους, θα είχε αλλάξει καμιά ογδονταριά φορές μετά την έκδοση της Αγίας Γραφής και ίσως καμιά εκατοστή μετά την έκδοση του Κεφαλαίου.
Η δημοσιογραφία αυτό που μπορεί να κάνει είναι να φωτίσει πλευρές, να συνθέσει και να αποκαλύψει γεγονότα. Να δώσει, ενδεχομένως, τα εργαλεία σε εκείνους που μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Πολλές φορές, βέβαια, συγχέεται το να εξηγήσουμε τον κόσμο με το να τον αλλάξουμε. Ο Μαρξ πριν από 150 χρόνια είχε διαπιστώσει κάτι προφανές. Οι φιλόσοφοι, έλεγε ο Μαρξ – οι γραφιάδες θα σας έλεγα εγώ – περιορίζονταν ακριβώς στο να εξηγούν τον κόσμο αλλά πάντα το θέμα θα είναι να τον αλλάξουν.
Στο βαθμό που η δημοσιογραφία συμβάλει σε αυτή την κατεύθυνση, προσφέροντας εκείνη την προσέγγιση των πραγμάτων που φωτίζει τις σκοτεινές πλευρές που κάποιοι δε θα ήθελαν να τις φωτίσουν, είναι ένα χρήσιμο εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση, όχι όμως ταυτόχρονα και ικανή συνθήκη.
Umano: Πιστεύετε ότι μπορεί να αλλάξει ο κόσμος;
Η πορεία της ανθρωπότητας στα διακόσιες χιλιάδες χρόνια που ο άνθρωπος στέκεται στα δυο του πόδια αποδεικνύει πως ναι, ο κόσμος μπορεί να αλλάξει. Δεν είναι ίδιος ο κόσμος από τότε που ζούσαν οι πρόγονοί μας στη λίθινη εποχή. Είναι άλλος ο κόσμος την περίοδο του δουλοκτητικού συστήματος, είναι άλλος ο κόσμος την περίοδο της φεουδαρχίας, είναι άλλος ο κόσμος τώρα, την περίοδο του καπιταλισμού. Είναι προφανές, λοιπόν, πως ο κόσμος μπορεί να αλλάξει.
Η απόδειξη ότι μπορεί να αλλάξει, βέβαια – και η δυσκολία – προκύπτει από αυτό που λέμε, το Αλμανάκ της ανθρωπότητας.
Το Αλμανάκ της ανθρωπότητας έχει να μας δείξει, σε ότι αφορά τα βήματα προόδου που έχει κάνει η ανθρωπότητα, καμιά δεκαριά ημερομηνίες: Την εξέγερση του Σπάρτακου, τη Γαλλική Επανάσταση, την Παρισινή Κομμούνα, την Αμερικανική Επανάσταση, την Ελληνική Επανάσταση, τη Σοβιετική Επανάσταση. Βέβαια, μετά από κάθε επανάσταση γινόταν ένα βήμα μπροστά και ταυτόχρονα είχαμε και ένα κύμα παλινδρόμησης μετά. Δε χανόταν αυτό το προωθητικό βήμα μπροστά για την ανθρωπότητα. Το ότι έχουμε να μνημονεύσουμε τόσες λίγες ημερομηνίες, δείχνει ακριβώς τη δυσκολία του πράγματος. Το ότι έχουμε όμως να τις μνημονεύσουμε, δείχνει και τις δυνατότητες που υπάρχουν. Υπάρχει δυνατότητα, λοιπόν, να αλλάξει ο κόσμος. Αν δεν υπήρχε η δυνατότητα μάλλον θα ήμασταν στις σπηλιές ακόμα. Υπό αυτή την έννοια ναι, πιστεύω ότι ο κόσμος μπορεί να αλλάξει.
Umano: Και αυτή την εποχή;
Κοιτάξτε, φαντάζομαι ότι οι άνθρωποι οι οποίοι ήταν πέντε χιλιάδες χρόνια δούλοι, μάλλον δεν ήθελαν να είναι δούλοι. Αν μπορούσε κανείς να δει σα φωτογραφία την κίνηση των μαζών, θα μπορούσε και να ισχυριστεί ότι τους άρεσε. Δε νομίζω ότι είναι σοβαρός ισχυρισμός ότι του άρεσε του δούλου να είναι δούλος. Επομένως, ναι, και τη σημερινή εποχή μπορεί να υπάρξει αλλαγή – αλλά και σε κάθε εποχή.
Το ότι κράτησε η φεουδαρχία και η δουλοπαροικία χίλια ολόκληρα χρόνια δε σημαίνει ότι άρεσε στους δουλοπάροικους να είναι δουλοπάροικοι. Κράτησε όμως χίλια χρόνια. Αυτό αποδεικνύει τη δυσκολία του να πειστεί, να αντιληφθεί ο καταπιεσμένος ότι έχει τη δυνατότητα να πάρει την υπόθεση στα χέρια του. Αυτή η δυσκολία να το αντιληφθεί και να το πράξει, δε σημαίνει ότι είναι αξεπέραστη.
Umano: Ο κόσμος μου φαίνεται «μουδιασμένος» απέναντι στην οικονομική κρίση…
Η οικονομική κρίση έχει επιπτώσεις στη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων. Μη ξεχνάμε ότι αυτό το οποίο εμείς βιώνουμε με έναν αυθεντικό τρόπο στο δικό μας βιο-ιστορικό κύκλο, δεν είναι κάτι το πρωτοφανές. Έχει ξανασυμβεί στην ανθρωπότητα.
Εμείς μνημονεύουμε μία κρίση η οποία σημάδεψε τον πλανήτη το 1929-30. Μετά από εκατό χρόνια θα μνημονεύουν την κρίση που βιώνουμε σήμερα.
Τη δεκαετία του ’30 υπήρξε μία οικονομική κρίση η οποία ήταν πρωτόγνωρη για τα παγκόσμια δεδομένα. Η κρίση αυτή δεν ήταν ο αποφασιστικός παράγοντας ο οποίος δημιούργησε κάποιο κύμα αντίστασης, πολύ περισσότερο επανάστασης, απέναντι στο σύστημα που προκαλούσε την κρίση.
Από το 1929-1930, αυτό που θεριεύει στον κόσμο είναι ο φασισμός. Η πιο μαύρη εκδοχή του συστήματος που προκάλεσε την κρίση.
Αν, λοιπόν, πούμε ότι αυτό που βιώνουμε εμείς σήμερα ως απογοήτευση ή παθητικοποίηση του κόσμου είναι κάτι το πρωτοφανές, δεν είναι ακριβές. Έχει ξανασυμβεί. Θα συμβαίνει κάθε φορά που ο κόσμος δε θα εντοπίζει μία χαραμάδα ελπίδας.
Αυτό το οποίο κινητροδοτεί τους ανθρώπους για να αντισταθούν, για να σηκώσουν το ανάστημά τους δεν είναι η δυστυχία τους, δεν είναι η φτώχια τους. Αυτό που πάντα θα τους κινητροδοτεί είναι μία χαραμάδα ελπίδας. Όσο δε φαίνεται αυτή η χαραμάδα ελπίδας, τότε θα έχουμε μία εικόνα στασιμότητας, μία εικόνα βάλτου.
Η ελπίδα δεν πεθαίνει. Δεν πεθαίνει γιατί δεν έχει επέλθει αυτό που μας έλεγαν και δε θα επέλθει ποτέ, το τέλος της ιστορίας. Θα είναι η χαραμάδα της ελπίδας η οποία ταυτόχρονα θα οξυγονώσει και τη δυνατότητα του κόσμου να στέκεται ξανά, πια, στα πόδια του.
Αυτό τουλάχιστον πιστεύω. Αυτό προκύπτει από την ιστορική ανάγνωση. Να έχουμε υπ’ όψιν μας πως όταν μιλάμε για την ιστορία, μιλάμε για την πολιτική του παρελθόντος. Πολιτική με την έννοια της αντανάκλασης της κίνησης τεράστιων κοινωνικών μαζών. Αυτό που βιώνουμε εμείς σήμερα πολιτικά είναι η ιστορία του μέλλοντος. Η ιστορία του παρελθόντος και η ιστορία του μέλλοντος δε μπορούν να ξεφύγουν από εκείνο το νήμα που συνδέει την ελπίδα πάντα στο τελευταίο σημείο, στο κουτί της Πανδώρας, αλλά πάντα υπαρκτή.
Umano: Είστε αισιόδοξος ως άνθρωπος.
Δεν είμαι αισιόδοξος με την έννοια της επιβεβλημένης αισιοδοξίας που αγγίζει τα όρια του χαζοχαρουμενισμού. Δεν πάσχω από τέτοιου είδους ασθένεια. Έχω πλήρη συναίσθηση των αρνητικών συσχετισμών δύναμης. Ο συσχετισμός δύναμης σήμερα είναι καταθλιπτικός για εκείνους που υφίστανται την καταπίεση και εξαιρετικά ευνοϊκός για εκείνους που ασκούν την καταπίεση. Δε θα μπορέσεις να αντισταθείς σε αυτό, αν δεν έχεις πλήρη επίγνωση αυτού του συσχετισμού.
Ο σημερινός συσχετισμός είναι εξαιρετικά αρνητικός. Προσδιορίζοντας το πόσο αρνητικός είναι, έχεις κάνει και το πρώτο βήμα να τον αντιμετωπίσεις. Η αισιοδοξία μου εδράζεται στο γεγονός ότι έχω πλήρη επίγνωση ότι περνάμε μία από τις πιο σκοτεινές περιόδους της ιστορίας.
Δε με κάνει αισιόδοξο η μαυρίλα που υπάρχει γύρω μας, με κάνει αισιόδοξο το γεγονός ότι ο άνθρωπος δε μπορεί επί μακρόν να ζει στο σκοτάδι, κάποια στιγμή θα διεκδικήσει το φως.
Umano: Υπάρχει πραγματική δημοσιογραφία στις μέρες μας;
Εξαρτάται τι εννοεί κανείς δημοσιογραφία. Στην Ελλάδα και στον κόσμο γενικότερα, ας μιλήσουμε όμως για την Ελλάδα, έχουμε μπερδέψει τη βούρτσα με τη βούρτσα.
Δημοσιογραφία μπορεί να θεωρείται να σηκώνεσαι το πρωί κατά τις εννιά και να κάνεις εκπομπές στην τηλεόραση για τα τσιφτετέλια. Επίσης, δημοσιογραφία μπορεί να θεωρείται – σε ένα λαό που κόβει τα αναγκαία από τη διατροφή του – να έχουν γεμίσει τις τηλεοπτικές οθόνες, παριστάνοντας ότι κάνουν δημοσιογραφικές εκπομπές, με εκπομπές μαγειρικής. Μπορεί να θεωρείται δημοσιογραφία το να κάνεις αποστολή στις εξωτικές περιοχές των ανανάδων για να βρεις ποιοι είναι ικανότεροι να επιβιώσουν, λες και δε μπορείς να πεταχτείς μέχρι το Περιστέρι να δεις πως επιβιώνουν οι άνθρωποι.
Δημοσιογραφία μπορεί να θεωρείται – και είναι – το να είσαι το μακρύ χέρι μίας πολιτικής εξουσίας και να λειτουργείς ως αντίλαλός της, πολλές φορές ως και η πυροβολαρχία της. Έτσι ώστε να λες σε αυτούς που σε ακούνε, ότι είναι κακό πράγμα να διεκδικούν πέντε ευρώ αύξηση στο μισθό τους και γι’ αυτή την υπηρεσία που προσφέρεις τη «δημοσιογραφική», εσύ να αμείβεσαι με κανένα πεντοχίλιαρο. Γιατί, ξέρεις, το να λες στους φτωχούς ότι δεν πρέπει να διεκδικούν αύξηση στο μισθό τους είναι πολύ επικερδές για εκείνους που το λένε.
Με τον τρόπο που εγώ προσεγγίζω τα πράγματα υπάρχει η αξιοπρεπής, η έντιμη δημοσιογραφία και όχι η τάχα μου «αντικειμενική» δημοσιογραφία, γιατί τέτοιο πράγμα δεν υπάρχει. Ο καθένας που ασκεί οποιοδήποτε επάγγελμα – πόσο μάλλον ένα επάγγελμα δημόσιου λόγου – ακόμα και αν δεν κουβαλάει μία συγκεκριμένη κομματική τοποθέτηση, κουβαλάει μία πολιτική αντίληψη, μία ιδεολογία, μία αισθητική άρα αυτό που κάνει δεν είναι αντικειμενικό. Παριστάνει πολλές φορές το αντικειμενικό, αλλά δεν είναι.
Για εμένα η δημοσιογραφία δεν είναι άξια να αναφερθεί κανείς σε αυτήν, αν δεν είναι έντιμη. Και τι σημαίνει έντιμη; Σημαίνει να μη λογοκρίνεις τα γεγονότα. Να λες την αλήθεια, να μην παίζεις παιχνίδια και να μην κοροϊδεύεις αυτούς που σε ακούνε.
Έντιμος σημαίνει να λες, να γράφεις αυτό που πιστεύεις και όχι αυτό το οποίο πιστεύει ο ιδιοκτήτης του μέσου στο οποίο είσαι αναγκασμένος να δουλεύεις.
Είναι εύκολο αυτό; Είναι εξαιρετικά δύσκολο! Το πόσο δύσκολο είναι στη χώρα μας φαίνεται από το γεγονός ότι χιλιάδες έντιμοι δημοσιογράφοι, παρά το γεγονός ότι με έντιμο τρόπο κάνουν τη δουλειά τους, δεν έχουν παράξει αυτό το οποίο θα εκλάμβανε η κοινωνία ως έντιμο προϊόν μέσα από τα Μ.Μ.Ε. – που προβάλουν ότι προβάλλουν. Δεν αρκεί, λοιπόν, η εντιμότητα του δημοσιογράφου, όσο και αν είναι αναγκαία και απαραίτητη για τη σωτηρία της ψυχής του ενδεχομένως, σε ότι αφορά το παραγόμενο προϊόν.
Το παραγόμενο προϊόν, όσο υπάρχει καπιταλιστική ιδιοκτησία στα Μ.Μ.Ε., θα είναι πάντα εκείνο το προϊόν που στην καλύτερη των περιπτώσεων θα βολεύει τα συμφέροντα του ιδιοκτήτη του μέσου. Τώρα, αν υπάρξουν και περιπτώσεις που αυτή η εντιμότητα βρίσκει χαραμάδες, βρίσκει τη δυνατότητα να έχει την ελευθερία ώστε να διατυπώνεται, αυτό συμβαίνει πολύ περισσότερο ως νησίδα, αν θέλεις, στο χώρο των Μ.Μ.Ε. Και σίγουρα δεν είναι αυτή η νησίδα που δίνει τον τόνο σε ότι αφορά τα μιντιακά μας πράγματα.
Umano: Σε μια εποχή που άνθρωποι στιγματίζονται ανεπανόρθωτα ως οροθετικοί, κλέφτες, δολοφόνοι, παιδεραστές, τρομοκράτες κλπ., σε υποθέσεις που δεν υπάρχει καν τελεσίδικη απόφαση της δικαιοσύνης, σε μια εποχή που η φράση «φερόμενος ως δράστης» έχει σχεδόν χαθεί – μία από τις πρώτες αρχές που μας δίδασκαν στη δημοσιογραφία – ποιος έχει την ευθύνη;
Αυτό που αναφέρεις τώρα είναι αυτό που λέγαμε προηγμένος, δεν είναι δημοσιογραφία. Αυτό είναι αίμα, ψέμα και σπέρμα. Όλο αυτό προκύπτει ως ένας παρακμιακός λόγος, ως ένας κανιβαλικός λόγος ο οποίος λανσάρεται και ως ενημέρωση του κόσμου, άρα ο φορέας ο οποίος τον μεταφέρει θεωρείται ότι μπορεί να είναι ή να παριστάνει τον δημοσιογράφο. Ποιος είναι ο υπεύθυνος όλης αυτής της ιστορίας; Οι υπεύθυνοι είναι αυτοί που ελέγχουν τα Μ.Μ.Ε. Οι κύριοι αυτοί ή οι κυρίες, που ελέγχουν τα Μ.Μ.Ε, οι οποίοι για τον εαυτό τους έχουν πάντα την αυτοεκτίμηση να εμφανίζονται ως οι πρώτοι στα «Μέγαρα», ως οι πρώτοι στα πολιτιστικά δρώμενα, ως οι πρώτοι χορηγοί και ευεργέτες σε όλα τα επίπεδα της τέχνης και του πολιτισμού.
Είναι οι ίδιοι που ελέγχουν αυτά τα Μ.Μ.Ε. και όταν απευθύνονται στο πόπολο, απευθύνονται με όρους ποπουλιστάν.
Οι ίδιοι που καμώνονται την τάχα μου υψηλή κοινωνία η οποία απαρτίζεται από τραπεζίτες, εφοπλιστές, εργολάβους, βιομηχάνους… από όλους αυτούς, δηλαδή, που ελέγχουν τα Μ.Μ.Ε. Όταν απευθύνονται στον κόσμο δια μέσου των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσής τους, τους πουλάνε τέτοιες βρομιές. Εκπαιδεύουν τον κόσμο σε έναν «κοινωνικό κατιμά» ο οποίος μετατρέπεται σε έναν αρμό των κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων.
Ξευτελίζουν δηλαδή την κοινωνία, μαθαίνοντάς της ότι ο εξευτελισμός είναι ένα είδος κοινωνικής συμβίωσης.
Μάλιστα, έχουν το θράσος όταν αναπαράγουν αυτή τη ξευτίλα, να σου πετάνε «μα αυτά θέλει ο πελάτης, αυτά ζητάει ο κόσμος». Το ότι οι ίδιοι έχουν διαμορφώσει τα συγκεκριμένα καταναλωτικά πρότυπα στον πελάτη, πολίτη, τηλεθεατή, αναγνώστη είναι κάτι που δε μπαίνει ποτέ στη συλλογιστική τους γιατί απλά, είναι οι χασάπηδες αυτής της ιστορίας. Για εμένα είναι καθαρό, αυτοί που έχουν την ευθύνη για αυτό τον ξεπεσμό, τριάντα χρόνια τώρα, ανήκουν στην ηγέτιδα τάξη αυτής της χώρας, ανήκουν στην άρχουσα τάξη αυτής της χώρας, ανήκουν στην αστική τάξη αυτής της χώρας. Η οποία δείχνει μέσα από το προϊόν που προβάλει από τα Μ.Μ.Ε. της, ότι δεν είναι τίποτα άλλο παρά απόγονοι των κατσαπλιάδων, των μαυραγοριτών και των δωσίλογων της κατοχής.
Αυτή είναι η αισθητική τους, δε θα μπορούσε να είναι διαφορετική από την κοινωνική τους καταγωγή και από την πολιτική τους συμπεριφορά.
Umano: Η Ε.Σ.Η.Ε.Α. δεν έχει ευθύνη;
Η Ε.Σ.Η.Ε.Α. έχει τις δικές της ευθύνες. Όμως, ας μην κοροϊδευόμαστε και ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Σε αυτή τη χώρα υπάρχει ένα Σύνταγμα, το οποίο λέει ότι οι τηλεοπτικές και ραδιοτηλεοπτικές συχνότητες είναι δημόσιο αγαθό. Αυτό το δημόσιο αγαθό απλώς εκχωρείται σε εκείνους οι οποίοι το ελέγχουν και εμφανίζονται ως κάτοχοι Μ.Μ.Ε. Σε αυτό το Σύνταγμα, το οποίο δικό τους Σύνταγμα είναι, αναφέρεται ότι έχουν την ευθύνη αυτοί στους οποίους έχουν παραχωρηθεί οι δημόσιες συχνότητες, να εκπέμπουν ένα πρόγραμμα υψηλού πολιτιστικού περιεχομένου. Όταν δεν τηρείται αυτό που λέει το δικό τους το Σύνταγμα, τι περιμένετε να κάνει η Ε.Σ.Η.Ε.Α;
Umano: Ποια είναι η γνώμη σας για τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης;
Αυτή η ιστορία του διαδικτύου απέδειξε με βροντώδη τρόπο κάτι που είναι έτσι και αλλιώς αποδεδειγμένο, ότι η βλακεία τείνει εις το άπειρον. Μέχρι τώρα το καραγκιοζιλίκι του ενός εκάστου, στη χειρότερη των περιπτώσεων περιοριζόταν σε τέσσερις τοίχους ενός καφενείου, άντε και τελείωνε εκεί. Τώρα πια η βλακεία, η ανοησία, η απαιδευσιά, η αμορφωσιά, αυτό το γελοίο… «η άποψή μου».
«Έχω την άποψή μου», χωρίς να τίθεται ως προϋπόθεση ότι για να έχεις άποψη πρέπει πρώτα να έχεις γνώση.
Αυτό τώρα πια έχει καταρριφθεί εντελώς δια του προσχήματος της δημοσιοποιήσεως. Ο καθένας μπορεί να «νομιμοποιεί» τη βλακεία του, την αμορφωσιά και την απαιδευσιά του μέσα από την τάχα μου δημοκρατία της δημοσίευσης. Η δημοσίευση πια γίνεται η κολυμπήθρα της εγκυρότητας, της όποιας μαλακίας μπορείς να δεις σε όλα αυτά τα οποία βαφτίζονται κοινωνικά δίκτυα. Αυτή είναι μία πλευρά του πράγματος.
Η άλλη πλευρά είναι ότι φαίνονται οι δυνατότητες. Στο πλαίσιο μίας άλλης λειτουργίας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα μπορούσαν να παίξουν ένα θετικό ρόλο. Έναν προωθητικό ρόλο, σε ότι αφορά την ταχύτητα της ενημέρωσης, της επικοινωνίας και της αλήθειας. Βεβαίως και εδώ τι έχουμε; Έχουμε αυτό που έλεγαν οι κλασικοί του Μαρξισμού, «το δυστύχημα μέσα σε αυτό το σύστημα είναι πως τα πιο ωραία πράγματα δυνητικά καταπίπτουν στο τελευταίο σκαλί της αθλιότητας». Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να παραιτηθείς από τη μάχη της αξιοποίησης αυτών των εργαλείων και όπου φτάνει η φωνή σου.
Umano: Έχω παρατηρήσει πως στη σελίδα σας στο facebook υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι διαφωνούν με όσα γράφετε, παρ’ όλα αυτά σας διαβάζουν. Ορισμένοι δε, κάνουν και κακεντρεχή σχόλια και εσείς μπαίνετε στη διαδικασία να τους απαντάτε – με ευγένεια. Γιατί ασχολείστε μαζί τους;
Η δική μου παρουσία σε αυτά τα μέσα είναι αυστηρά επαγγελματική. Δε δημοσιεύω και δεν αναρτώ τι κάνω με τη γυναίκα μου, το γιο μου, τους φίλους κλπ. Τόσο στην προσωπική μου σελίδα στο facebook όσο και στη σελίδα του Ημεροδρόμου, αυτά που αναρτώνται είναι οι δουλειές μου, ότι έχει να κάνει με το επάγγελμά μου. Ο τρόπος που λειτουργεί σήμερα το σύστημα ενημέρωσης καθιστά έως και υποχρεωτικό να φτάσει το άρθρο στον κόσμο μέσα από αυτά τα μέσα.
Έχω επιλέξει, μια φορά στις εκατό, να απαντάω στον πιο βλάκα της υπόθεσης.
Υπάρχουν δύο απόψεις για τη βλακεία. Η μία άποψη είναι των Βουδιστών. Οι Βουδιστές λέγανε να μην ασχολείσαι με τον βλάκα. Για να τον αντιμετωπίσεις πρέπει να πέσεις στο επίπεδό του και αν πέσεις στο επίπεδο, έχει τόση προϋπηρεσία στη βλακεία που θα σε νικήσει. Υπάρχει όμως και μία άλλη άποψη, η άποψη του Μπρεχτ. Ο Μπρεχτ έλεγε όπου συναντάς τη βλακεία, μην την αφήνεις ατουφέκιστη. Να αποκαλύπτεις στους άλλους – που τη βλέπουν να κυκλοφορεί – ότι είναι βλακεία και να την κάνεις όσο πιο ατιμωτική γίνεται δια της δημοσιοποιήσεώς της. Ενενήντα εννέα φορές στις εκατό επιλέγω αυτό που έλεγαν οι Βουδιστές, μία φορά επιλέγω αυτό που έλεγε ο Μπρεχτ.
Όταν βλέπω την πολύ μεγάλη βλακεία, μπαίνω στον πειρασμό να απαντήσω. Όχι για τον ανόητο αλλά για όλους τους άλλους. Θα μπορούσαν να υποστούν κατάγματα στη λογική τους λόγω της ανθεκτικότητα της βλακείας.
Έχω τη βεβαιότητα πως η βλακεία είναι σαν το φασισμό, άλλωστε αυτά είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Δε θα μπορούσες να είσαι φασίστας αν δεν είσαι βλάκας και δε θα μπορούσες να είσαι βλάκας, σε όσες περιπτώσεις η βλακεία οφείλεται στο φασισμό, αν δεν είσαι φασίστας. Ο φασισμός έχει μία ιδιότητα: όπου τον συναντάς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να σε μολύνει. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να τον αντιμετωπίζεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τη βλακεία. Η βλακεία έχει τη δυνατότητα και την ιδιότητα να αποβλακώνει τους ανθρώπους. Είναι στοιχειώδες να σηκώνεις ανάστημα απέναντί της.
Umano: Τι ακριβώς συνέβη με το άρθρο σας Τι κάνατε στην Κάνδανο, Κασιδιάρη; και μπλόκαρε το facebook τη σελίδα σας;
Έγινε κάτι πολύ απλό. Είναι προφανές πως κάποιοι ενοχλήθηκαν από ένα δημοσίευμά μου που έγινε και ανάρτηση στο facebook. Ποιοι άραγε ενοχλήθηκαν από ένα άρθρο που κατέγραφε την κτηνωδία, τη βιαιότητα, τη βαρβαρότητα των Ναζί στην Ελλάδα τη δεκαετία του ‘40; Ποιοι μπορεί να ενοχλούνται εν έτη 2018; Είναι προφανές ποιοι ενοχλούνται. Αυτοί που είναι οι πολιτικοί απόγονοι των ούνων εκείνων. Οι πολιτικοί απόγονοι των Ναζί, τα χιτλεροειδή του σήμερα αυτό που έκαναν ήταν με ένα οργανωμένο, συντεταγμένο τρόπο να επιτεθούν. Το facebook πάσχει από τεχνητή νοημοσύνη. Έχει έναν αλγόριθμο που εφόσον με ένα συντονισμένο, συντεταγμένο τρόπο πολλοί κάνουν αναφορά σε ένα δημοσίευμα, σου το κατεβάζει χωρίς να κρίνει τι είναι αυτό που κατεβάζει. Οι Ναζί του σήμερα θέλησαν να κατεβάσουν ένα άρθρο το οποίο αφορούσε τους πολιτικούς τους προπάτορες.
Umano: Πρόσφατα είχαν χακάρει και τη σελίδα του Ημεροδρόμου.
Ναι, είχαμε κάτι αντίστοιχο. Την Πρωτοχρονιά, δύο ώρες πριν μπει ο καινούργιος χρόνος, κάποιοι μας έκαναν την τιμή στον Ημεροδρόμο να αφιερώσουν την Πρωτοχρονιά τους σε εμάς. Χάκαραν τον Ημεροδρόμο. Αντί να εμφανίζεται η αρχική σελίδα του Ημεροδρόμου, εμφανιζόταν το σήμα της ναζιστικής συμμορίας, της Χρυσής Αυγής, με ευχές πως το 2019 θα μας κάνουν σαπούνια, μαζί με άλλες βρομιές και ψευτιές.
Τους είπα και το επαναλαμβάνω μέσω του umano πως, καταρχάς, είναι μεγάλη μας τιμή ότι αναγνωρίζουν πως είμαστε ένα από τα site που δεν τους αφήνει σε χλωρό κλαρί. Προσωπικά, έχω υποσχεθεί ως δημοσιογράφος και ως μέλος του Κ.Κ.Ε. πως θα φανώ αντάξιος της τιμής που μου έκαναν. Θεωρώ μεγάλη τιμή να σε βρίζουν και να σε υπονομεύουν τα ναζί και τα φασιστόμουτρα.
Umano: Είχατε ανεβάσει στον Ημεροδρόμο το καταπληκτικό βίντεο, Σώστε τα παιδιά μας από τους ναζί… (σ.σ. Δείτε το βίντεο εδώ)
Θεωρούμε βασικό ζήτημα το γεγονός ότι στην Ελλάδα της Κανδάνου, του Χορτιάτη, του Τείχους της Καισαριανής, υπάρχει μία ναζιστική συμμορία η οποία καπηλεύεται τον πατριωτισμό. Μία συμμορία που δολοφονεί και το σύστημα, της έχει προσφέρει τη μάσκα του πολιτικού κόμματος. Όπου μπορούμε, όσο μπορούμε και με όλες μας τις δυνάμεις θα κάνουμε ακριβώς αυτό το οποίο αποτελεί στοιχειώδη υποχρέωση. Να αποκαλύπτουμε, να φωτίζουμε, να τονίζουμε το ναζιστικό χαρακτήρα αυτής της συμμορίας.
Στην ιστορία της ανθρωπότητας έχουν υπάρξει πολλά εγκλήματα. Έχουν υπάρξει εμβληματικές στιγμές απανθρωπιάς. Ο ναζισμός όμως, τα κρεματόρια και τα Άουσβιτς, ξεπερνούν κάθε όριο.
Umano: Γιατί πιστεύετε πως έχουν αυξηθεί τα ποσοστά της ακροδεξιάς;
Αυτοί οι οποίοι ελέγχουν την οικονομική και την πολιτική μας ζωή είτε ακολουθούν με τη μπλε τους εκδοχή είτε με την πράσινη είτε με τη ροζ – για να μιλήσω μόνο για την Ελλάδα – στην πραγματικότητα ακολουθούν μία ομογενοποιημένη πολιτική. Ο κόσμος διδάσκεται από αυτούς τους «σωτήρες» πως δεν υπάρχει εναλλακτική, όλοι ίδιοι είναι και δεν αλλάζει τίποτα. Την ίδια ώρα που ακολουθείται αυτή η πολιτική, από κάτω η κοινωνική οργή σιγοβράζει. Αυτή η πολιτική που του λένε δεν αλλάζει, του τρώει τη ζωή.
Στον καταπιεσμένο, τον δυστυχισμένο, τον κατεστραμμένο που έχει εμποτιστεί ότι δε μπορεί να κάνει κάτι, αυτό το οποίο θεριεύει μέσα του είναι η λογική της εκδίκησης, της τιμωρίας. Όχι όμως της τιμωρίας με όρους ο ίδιος να έρθει στο προσκήνιο της ιστορίας, αλλά δια αντιπροσώπου να δείρει, να τιμωρήσει εκείνον που τον κατέστρεψε. Εκείνη την ώρα εμφανίζεται ο Ζορό. Ο Ζορό είναι ένας γλυκόπιοτος κινηματογραφικός ήρωας, στην πραγματική ζωή όμως είναι ότι πιο αντιδραστικό μπορεί να υπάρξει.
Ο Ζορό έρχεται ως αντιπρόσωπος όχι να φτιάξει, όχι να παλέψει για τη ζωή του οργισμένου αλλά για να δώσει διέξοδο στην οργή του τιμωρώντας – τάχα μου – τον κακό που τον κατέστρεψε.
Στην πραγματικότητα τι κάνει; Έρχεται να πάρει τη θέση, με όρους βούρδουλα επαναλαμβάνω, εκείνου που έχει την ευθύνη που έριξε τον άνθρωπο στα τέσσερα και τώρα ψάχνει έναν Ζορό. Το πρόβλημά του βέβαια δε θα λυθεί, δε λύθηκε στη ναζιστική Γερμανία ούτε στην Ιταλία.
Στη ναζιστική Γερμανία, αυτό πληρώθηκε μετά από δώδεκα χρόνια με 12.000.000 Γερμανούς νεκρούς. Τόσα ήταν τα μνήματα των Γερμανών εξαιτίας του ναζισμού.
Την ίδια ώρα, τεράστια ευθύνη για αυτό που συμβαίνει έχουν όλοι εκείνοι που επιχειρούν να ξευτιλίσουν την έννοια της αριστεράς. Αυτοί που επιδιώκουν να εξευτελίσουν την έννοια της αριστεράς εμφανίζονται στο πολιτικό προσκήνιο παριστάνοντας την αριστερά. Εφαρμόζουν τις πολιτικές των προηγούμενων, με αποτέλεσμα να αφήνουν ορθάνοιχτες τις πόρτες στο φασισμό. Διδάσκουν τον κόσμο «Να ποια είναι η αριστερά». Μία από τα ίδια!
Αφού λοιπόν και η αριστερά, η «μαϊμού αριστερά», εμφανίζεται ως δύναμη εξευτελισμού των εννοιών της δημοκρατίας, της αριστεράς και της προόδου, ο μέσος άνθρωπος με ένα ορισμένο επίπεδο πολιτικής αντίληψης και συνείδησης, αυτό που αντιλαμβάνεται σαν αριστερά τι είναι; Το σκιάχτρο της. Και την ίδια ώρα με έναν ακόμα τρόπο, σπρώχνεται προς τη μαυρίλα.
Umano: Τι θα μείνει στην ιστορία;
Θα μείνει ότι κάποιοι επιχείρησαν να εξευτελίσουν την αριστερά και τελικά εξευτελίστηκαν οι ίδιοι.
Umano: Ποια είναι η διαφορά του αριστερού και του κομμουνιστή;
Κοίταξε, υπάρχουν πάρα πολλοί τίμιοι άνθρωποι. Έχω γνωρίσει έντιμους ανθρώπους και καλούς ανθρώπους που δεν είχαν καμία σχέση με τα δικά μου πολιτικά πιστεύω. Αυτό δεν αναιρούσε ούτε την τιμιότητά τους ούτε την εντιμότητά τους.
Ο τρόπος με τον οποίο έχει συγκροτηθεί η δική μου προσωπικότητα δε μπορεί να χωρίσει με Σινικό Τείχος. Ίσως αυτό είναι μία αναπηρία μου αν θέλετε. Αυτό που θεωρώ ανθρώπινη εντιμότητα με αυτό το οποίο υπηρετώ ως πολιτική δράση. Νομίζω αυτή είναι η διαφορά αριστερού και κομμουνιστή.
Ο κομμουνιστής δε περιορίζεται να είναι έντιμος ο ίδιος. Δε περιορίζεται στο να είναι δίκαιος, δε περιορίζεται να διεκδικεί για τον εαυτό του αυτό που ο κάθε άνθρωπος νομίζω διεκδικεί, να πορεύεται με ένα διαρκές αίτημα ηθικής αρτιότητας. Όλα αυτά ο κομμουνιστής παλεύει να γίνουν κοινωνικό κτήμα και όχι ατομικό του κτήμα.
Έχω πολύ μεγάλο θέμα να κοιτάω τον εαυτό μου στον καθρέφτη και θέλω να τον κοιτάω χωρίς να έχω πρόβλημα.
Umano: Τι απαντάτε σε αυτούς που αποκαλούν το Κ.Κ.Ε. παλιομοδίτικο;
Απαντώ πως αν το σύγχρονο είναι η Μέρκελ, ο διαβολικά καλός Τραμπ, ο Άδωνις Γεωργιάδης, ο Βορίδης, ο Κατρούγκαλος να παριστάνει τον κομμουνιστή και ο Τσίπρας τον αριστερό, εγώ προτιμώ το παλιομοδίτικο Κ.Κ.Ε.
Umano: Πείτε μας δυο λόγια για το πολύ επιτυχημένο βιβλίο σας Είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε!
Το βιβλίο Είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε!, εξηγεί ήδη από το εξώφυλλο. Είναι μία ευγενική απάντηση στους πραιτωριανούς των μνημονίων, το ηλίθιε αφορά αυτούς. Ο τίτλος του βιβλίου είναι δάνειο από εκείνη την προεκλογική εκστρατεία του Κλίντον «It’s the Economy, stupid».
Είναι η μοναδική μου συναλλαγή με τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό και τελείωσαν εκεί οι συναλλαγές μου.
Το βιβλίο επιχειρεί να περιγράψει ότι η οικονομική κρίση δεν είναι αποτέλεσμα μίας κακιάς λειτουργίας αλλά ένα δομικό στοιχείο του συστήματος. Στην ουσία, είναι μία αξεπέραστη κρίση με όρους φιλολαϊκής εξόδου από αυτήν στο πλαίσιο του συστήματος που παράγει αυτήν την κρίση. Δε μπορείς, δηλαδή, να μιλάς για φιλολαϊκή έξοδο από την κρίση του καπιταλισμού, με τα εργαλεία του καπιταλισμού. Αυτό προσπαθεί να αποδείξει, ελπίζω προσφέροντας αρκετά στοιχεία για αυτό.
Umano: Πείτε μας δυο λόγια και για το πιο πρόσφατο Μία θρησκεία χωρίς άπιστους: Ποδόσφαιρο.
Το Μία θρησκεία χωρίς άπιστους: Ποδόσφαιρο είναι γραμμένο μαζί με τον συνάδελφο και φίλο, τον Δημήτρη Μηλάκα. Μία ωδή για την αγάπη μου στο ποδόσφαιρο. Δεν είναι βέβαια ένα βιβλίο για το πώς μπαίνουν τα γκολ ή πώς γίνονται οι ντρίπλες. Στη πραγματικότητα, προσπαθούμε να κάνουμε μία ανάλυση, γιατί το ποδόσφαιρο θεωρείται ο «βασιλιάς» των παιχνιδιών. Και γιατί τελικά έχει χαρακτηριστικά κοινωνικής διάστασης.
*Το εξαιρετικά πετυχημένο βιβλίο του Νίκου Μπογιόπουλου «Είναι ο Καπιταλισμός, ηλίθιε» επανακυκλοφορεί σε νέα έκδοση από τον Ημεροδρόμο και διατίθεται από το βιβλιοπωλείο ΚΨΜ.
*Τα βιβλία του Νίκου Μπογιόπουλου κυκλοφορούν από τις εκδόσεις ΚΨΜ.
Σχετικά άρθρα:
Συνέντευξη του Νίκου Μπελογιάννη στο Umano
Ο εξαιρετικός ηθοποιός Γιάννης Στάνκογλου στο Umano
Ο Κώστας Καζάκος μας μιλάει για το Μεγάλο μας Τσίρκο
Συνέντευξη του Ορφέα Περίδη στο Umano
Comments are closed.