Ρήγας Βελεστινλής: Τα δίκαια του ανθρώπου

Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Ρήγας Φεραίος υπογράφει “Τα δίκαια του ανθρώπου“. Ένα “σύνταγμα” δικαιωμάτων που οραματίστηκε ο ίδιος με πρότυπο το σύνταγμα της Γαλλικής Δημοκρατίας.

Από την Κωνσταντίνα Παππά

Ο Ρήγας Βελεστινλής ή Φεραίος ήταν συγγραφέας, πολιτικός, στοχαστής και επαναστάτης. Θεωρείται εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Ο ίδιος υπέγραφε ως «Ρήγας Βελεστινλής» ή «Ρήγας ο Θεσσαλός» και ουδέποτε «Φεραίος», κάτι που είναι δημιούργημα μεταγενέστερων λογίων.

Η ελληνική επαναστατική του προκήρυξη “Τα δίκαια του ανθρώπου” περιλαμβάνεται  στο κείμενό του “Νέα Πολιτική Διοίκηση των κατοίκων της Ρούμελης, της Μικράς Ασίας, των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας”. Το κείμενο εκδόθηκε το 1797 στη Βιέννη για αυτό είναι γνωστό και ως “Η ελληνική διακήρυξη του 1797 του Ρήγα Βελεστινλή”. Θεωρείται ένα κείμενο που επηρέασε σημαντικά την ελληνική επανάσταση του 1821.

Ρήγας Βελεστινλής: Τα δίκαια του ανθρώπου – Αποσπάσματα

Άρθρον 1.

Ο σκοπός όπου απ’ αρχής κόσμου οι άνθρωποι συμμαζώχτηκαν από τα δάση την πρώτη φορά, δια να κατοικήσουν όλοι μαζί κτίζοντας χώρες κ πόλεις, ήταν για να αλληλοβοηθιούνται και να ζούνε ευτυχισμένοι, κ όχι να αλληλοτρώγονται ή να ρουφά το αίμα τους ένας…..

Άρθρον 2.

Αυτά τα φυσικά δίκαια είναι: πρώτον το να είμαστε όλοι ίσοι κ όχι ο ένας ανώτερος από τον άλλο˙ δεύτερο να είμαστε ελεύθεροι, κ όχι ο ένας σκλάβος τ’ άλλου..

Άρθρον 3.

Όλοι οι άνθρωποι, Χριστιανοί και Τούρκοι, κατά φυσικό λόγο είναι ίσοι. Όταν φταίξει κάποιος, οποιασδήποτε θρησκείας και αν είναι, οποιασδήποτε κατάστασης, ο νόμος είναι ο αυτός για το πταίσμα και αμετάβλητος˙ ήτοι δεν τιμωρείται ο πλούσιος λιγότερο κ ο πτωχός περισσότερο για το αυτό σφάλμα, άλλα ίσια ίσια…

Άρθρον 4.

Ο νόμος είναι εκείνη η ελεύθερη απόφαση που συντάχθηκε με την συγκατάθεση όλου του λαού…

Άρθρον 7.

Το δίκαιο τ να φανερώνουμε τη γνώμη μας κ τους συλλογισμούς μας, τόσον με την τυπογραφία, όσο και με άλλον τρόπον˙ το δίκαιον του να συναθροιζόμαστε ειρηνικά˙ η ελευθερία κάθε είδους θρησκείας, Χριστιανισμού, Τουρκισμού, Ιουδαϊσμού, και τα λοιπά, δεν εμποδίζονται με την παρούσα (σ.σ προτεινόμενη) διοίκηση. Όταν εμποδίζονται αυτά τα δίκαια, είναι φανερό πως αυτό προέρχεται από τυραννία, ή πως είναι ακόμη ενθύμηση του εξοστρακισθέντα δεσποτισμού τον οποίο αποδιώξαμε…

Άρθρον 13.

Κάθε άνθρωπος ο οποίος φαίνεται πως είναι αθώος, αν τον συκοφαντήσουν πως έφταιξε, μέχρι να βεβαιωθεί πως είναι φταίχτης, κ είναι ανάγκη να συλληφθεί από τούς ανθρώπους της δικαιοσύνης, κάθε αυστηρότητα, όπως δέσιμο, ύβρεις, ξυλοδαρμοί, οι οποίοι δεν είναι αναγκαίοι δια την κατακράτηση του ανθρώπου εκείνου, μέχρι να κριθεί, να απαγορεύονται, και μόνον αφού αποδειχτεί φταίχτης, τότε να του εφαρμόζεται η τιμωρία, κατά πως προβλέπει ο νόμος….

Άρθρον 21.

Οι δημόσιες συνδρομές κ ανταμοιβές είναι ένα ιερό χρέος της πατρίδας. Το κοινό χρωστά μία βοήθεια προς τους δυστυχείς συμπολίτες, τόσον στο να τους προμηθεύει να έχουν να εργάζονται, όσο και να δώσει τρόπον ζωής σ’ εκείνους οι οποίοι δεν μπορούν πλέον να δουλεύουν…

Άρθρον 31.

Τα εγκλήματα των επιτρόπων τού έθνους και των αξιωματούχων ποτέ δεν πρέπει να μένουν ατιμώρητα. Κανένας δεν έχει το δίκαιο να στοχάζεται τον εαυτόν του απαραβίαστο περισσότερο από τους άλλους. Ήτοι, όταν σφάλει μεγάλος ή μικρός, ο νόμος τον αντιμετωπίζει άφευκτα κατά το σφάλμα τ, ας είναι κ ο πρώτος αξιωματούχος….

Άρθρον 32.

Το δίκαιο τ να υποβάλει ο κάθε πολίτης έγγραφη αναφορά και να διαμαρτύρεται για καμίαν ενόχληση η οποία τ γίνεται προς εκείνους όπου έχουν την εξουσία τ έθνους στο χέρι τους, δεν επιτρέπεται να εμποδίζεται κατά οποιονδήποτε τρόπο, ούτε να ισχυριστούν πως δεν είναι καιρός ή τόπος, αλλά οποία ώρα και αν προσέρχεται ο παραπονούμενος πολίτης να γίνεται δεκτή η αναφορά του….

Άρθρον 33.

Το να αντιστέκεται ο κάθε πολίτης, όταν τον καταθλίβουν κ τον αδικούν, είναι αποτέλεσμα των ανωτέρω αναφερθέντων δικαίων του..

Άρθρον 35.

Εάν η διοίκηση βιάζει, αθετεί, καταφρονεί τα δίκαια του λαού και δεν εισακούει τα παράπονά του, το να κάμνει ο λαός, ή κάθε μέρος του, επανάσταση, ν’ αρπάξει τ’ άρματα και να τιμωρήσει τους τυράννους, είναι το πλέον ιερόν απ’ όλα τα δίκαιά του και το πλέον απαραίτητο απ’ όλα τα χρέη του”.

Πηγές: Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος): Η επαναστατική προκήρυξη για τα Δίκαια του ανθρώπου και του πολίτη”, 24grammata, rizospastis.gr,politeianet.gr,el.wikipedia.org