Ποιος ήταν ο Μορφέας στην ελληνική μυθολογία;

Με αφορμή τη σειρά «The Sandman» του Netflix, αναρωτηθήκαμε ποιος ήταν ο Μορφέας στην ελληνική μυθολογία και πόσα γνωρίζουμε για αυτόν.

Από την Ηρώ Στ. Μπουσούνη

Το όνομα «Μορφέας» από την ελληνική μυθολογία μας είναι αρκετά οικείο. Σίγουρα όλοι γνωρίζουμε τη φράση «βρίσκεται στην αγκαλιά του Μορφέα» και οι περισσότεροι από εμάς, λανθασμένα πιστεύουμε πως ο Μορφέας ήταν και ο Ύπνος.

Με αφορμή τη σειρά του Netflix «The Sandman» θέλησα να μάθω περισσότερα για τον ήρωα της ελληνικής μυθολογίας. Σύντομα ανακάλυψα πως τελικά, δεν γνώριζα πολλά για εκείνον.

Ποιος ήταν ο Μορφέας στην ελληνική μυθολογία;

Κατά τον Ησίοδο, ο Ύπνος και ο δίδυμος αδελφός του, Θάνατος ήταν δεινοί θεοί, έχοντας τη μόνιμη κατοικία τους στα Τάρταρα όπου ο Ήλιος δεν τους βλέπει. Ο Ύπνος τριγυρίζει αθόρυβα στις στεριές και τις θάλασσες είναι ήσυχος και καλός με τους ανθρώπους, ενώ ο Θάνατος είναι σκληρός και ανάλγητος θεός με σιδερένια καρδιά, μισητός από όλους.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Μορφέας ήταν ένας από χίλιους γιους ή τους τρεις γιους του Ύπνου (σ.σ. δεν υπάρχει ακριβές συμπέρασμα ως προς τον αριθμό των γιων του Ύπνου).

Ο Μορφέας ήταν ο θεός των ονείρων.

Ο Μορφέας θεωρήθηκε ως ο θεός των ονείρων, ιδίως στη ρωμαϊκή και στη μεταγενέστερη δυτική παράδοση. Από τον Μεσαίωνα, άρχισαν να αναφέρονται γενικότερα στο θεό των ονείρων.

Στις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου (σ.σ. ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές τον χρυσού αιώνα των Λατινικών γραμμάτων, τον αιώνα του Αυγούστου) ο Μορφέας εμφανίζεται στα όνειρα με ανθρώπινη μορφή. Ήταν επιφορτισμένος με την «αποστολή» να παίρνει διάφορες ανθρώπινες μορφές.

Σύμφωνα με τον Οβίδιο «κανένας άλλος δεν είναι πιο επιδέξιος από αυτόν στην αναπαράσταση του βαδίσματος, των χαρακτηριστικών και της ομιλίας των ανθρώπων, τα ρούχα επίσης και τα συνηθισμένα λόγια του καθενός που αντιπροσωπεύει».

Το όνομα Μορφέας προέρχεται από την ελληνική λέξη «μορφή».

Ο Μορφέας είχε την ικανότητα να παρεμβαίνει στα όνειρα ή στα οράματα των ανθρώπων, να τα διαμορφώνει, και να μορφοποιεί τα όντα που κατοικούν σε αυτά. Η δράση του Μορφέα ήταν πρωταγωνιστική, αλλά όχι αποκλειστική. Σύμφωνα με τον Οβίδιο, σε ένα όνειρο παρέμβαιναν επίσης και οι υπόλοιποι γιοι του Ύπνου, ο Φοβήτωρ, ο Φάντασος και ο Ίκελος.

Ο Φοβήτωρ, γνωστός και ως εφιάλτης, έπαιρνε μορφή τεράτων ή τρομακτικών ζώων, ο Φάντασος, δεν είχε κάποια μορφή, ήταν η φαντασία ενώ ο Ικέλος έκανε τα όνειρα πιο ρεαλιστικά. Ο Μορφέας ήταν ο πιο ισχυρός από τους υπόλοιπους, για αυτό και ήταν ο μοναδικός θεός που μπορούσε να επέμβει στα όνειρα των βασιλιάδων και των ηρώων, ενώ όπως λένε μετέφερε τα μηνύματα των θεών στους θνητούς, με τη μορφή ονείρων.

Αξίζει να σημειωθεί, τα ονόματα των αδελφών του Μορφέα δε βρίσκονται σε κάποιο κείμενο πριν τον Οβίδιο για αυτό εικάζεται πως μπορεί να ανήκουν στη φαντασία του. Ο συγγραφέας Έντουαρντ Τριπ αποκαλεί αυτές τις φιγούρες «λογοτεχνικές, όχι μυθικές έννοιες». Ωστόσο, ο συγγραφέας Άλαν Γκρίφιν προτείνει ότι αυτή η διαίρεση των μορφών ονείρου μεταξύ του Μορφέα και των αδελφών του μπορεί να ήταν ελληνικής προελεύσεως.

Ο Μορφέας όπως και οι άλλες θεότητες του Ύπνου και των Ονείρων, φέρει φτερά μεγάλα που ανοιγοκλείνουν αθόρυβα. Οι φτερούγες του ήταν δυνατές και ανθεκτικές ώστε να τον μεταφέρουν στα πέρατα της Γης.

Κεντρική φωτογραφία: en.wikipedia – Πηγές: mythagogia.blogspot.com, users.sch.gr, m.eirinika.gr, britannica.com, greek-language.gr, el.wikipedia.org, offlinepost.gr, en.wikipedia.org, Griffin, A. H. F. (1997), A Commentary on Ovid, Metamorphoses XI, Tripp, Edward, Crowell’s Handbook of Classical Mythology