Ποιος είμαι εγώ, παππού;, το νέο εξαιρετικό παιδικό βιβλίο για τη νόσο του Alzheimer. Συνέντευξη με την ψυχολόγο Ευδοκία Νικολαΐδου, μία εκ των τριών συγγραφέων του βιβλίου.
Από την Ηρώ Στ. Μπουσούνη
Το “Ποιος είμαι εγώ, παππού;” είναι το νέο παιδικό βιβλίο που βοηθά και ενημερώνει με άμεσο τρόπο, μικρούς και μεγάλους, για την άνοια και τη νόσο του Alzheimer. Η υπόθεση του βιβλίου βασίζεται στην ιστορία του Φίλιππου και του παππού του. Ο μικρός Φίλιππος, παρέα με την αδελφή του Άννα, επισκέπτονται τη γιαγιά και τον παππού. Παρατηρούν όμως πως ο παππούς ξεχνάει κάποια πράγματα που θα έπρεπε να θυμάται. Τα δύο παιδιά, παρέα με δυο φίλους τους, αποφασίζουν να λύσουν το μυστήριο και να μάθουν τι συμβαίνει με τα κενά μνήμης του παππού τους. Στην πορεία των ερευνών τους συναντούν τον Άλτσε, ένα μικρό πλασματάκι που τους βοηθά στην αναζήτησή τους.
Πώς εξηγούμε σε ένα παιδί τα κενά μνήμης ενός αγαπημένου προσώπου;
Αυτό είναι, κυρίως, το θέμα που διαπραγματεύεται το βιβλίο “Ποιος είμαι εγώ, παππού;”, προσφέροντας παράλληλα τη γνώση που θα πρέπει να αποκτήσουν τα παιδιά γύρω από την άνοια και τη νόσο του Alzheimer. Υπεύθυνες για τη συγγραφή του βιβλίου είναι τρεις ψυχολόγοι, η Ευδοκία Νικολαΐδου, η Πετρίνα Μαργαριτίδου και η Κωνσταντίνα Καραγκιόζη. Την επιμέλεια του βιβλίου ανέλαβε η καθηγήτρια Νευρολογίας και Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Alzheimer, Μάγδα Τσολάκη.
Ποιος είμαι εγώ, παππού; – Συνέντευξη με την ψυχολόγο Ευδοκία Νικολαΐδου
Διαβάζοντας το παιδικό βιβλίο “Ποιος είμαι εγώ, παππού;”, δε θα κρύψω πως έμαθα πολλά πράγματα που δε γνώριζα για την άνοια και για τη νόσο του Alzheimer γενικότερα. Αποφάσισα να αναζητήσω την Ευδοκία Νικολαΐδου, μία εκ των τριών συγγραφέων, για να συζητήσουμε για την υπέροχη και έξυπνη δουλειά τους.
Umano: Κα Νικολαΐδου, μιλήστε μας για το παιδικό βιβλίο “Ποιος είμαι εγώ, παππού;”.
To “Ποιος είμαι εγώ, παππού;” είναι ένα εκπαιδευτικό βιβλίο που απευθύνεται σε παιδιά κυρίως από 8-12 ετών. Ωστόσο, επειδή περιγράφει και ενημερώνει για όλα τα σημαντικά θέματα που αφορούν την άνοια με απλό και λιτό τρόπο, στην ουσία είναι ένα ευανάγνωστο βιβλίο ακόμη και για ενήλικες.
Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία μιας παρέας παιδιών, που ανακαλύπτουν πως ο παππούς έχει Alzheimer.
Αυτό γίνεται το έναυσμα να ξεκινήσει η έρευνά τους και να προσπαθήσουν να βρουν όλοι μαζί απαντήσεις σε διάφορα ερωτήματα που προκύπτουν σχετικά με όλες τις περίεργες συμπεριφορές που παρατηρούν. Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι πρωτότυπο για τρεις σημαντικούς λόγους. Πρώτον, καλύπτει σφαιρικά όλα τα ζητήματα γύρω από την άνοια. Από την εμφάνιση, τα συμπτώματα, την κληρονομικότητα μέχρι και τους τρόπους πρόληψης.
Πριν τη συγγραφή του κάναμε μια έρευνα σε όλα τα αντίστοιχα βιβλία που έχουν εκδοθεί διεθνώς.
Προσπαθήσαμε να καλύψουμε όλα τα κενά που υπήρχαν, ώστε να μην αποτελεί ακόμη μια επανάληψη της υπάρχουσας βιβλιογραφίας. Δεύτερον, για να κατακτήσουμε τον αναγνώστη – που είναι το παιδί – και για να μιλήσουμε στη δική του γλώσσα, χρησιμοποιήσαμε αρκετές φράσεις και διαλόγους αυτούσιους από τα παιδιά που συμμετείχαν στις δράσεις μας όλα αυτά τα χρόνια. Τέλος, πέρα από την ενημέρωση για την άνοια, δώσαμε παράλληλα έμφαση και σε διάφορες σημαντικές έννοιες και αξίες της ζωής όπως είναι η έκφραση των συναισθημάτων, η ενσυναίσθηση, η ομαδικότητα και η αποδοχή.
Umano: Με ποια αφορμή αποφασίστηκε η συγγραφή του βιβλίου;
Καθημερινά, μέσω των υπηρεσιών της Alzheimer Hellas, ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους με άνοια και τις οικογένειές τους. Οι αλλαγές που επιφέρει η άνοια επηρεάζoυν ολόκληρο το οικογενειακό σύστημα, από τους πιο μικρούς μέχρι τους πιο μεγάλους. Πολλοί θεωρούν πως τα μικρότερα μέλη δεν αντιλαμβάνονται ή δεν επηρεάζονται εύκολα από τέτοιου είδους ζητήματα. Η κλινική μας εμπειρία έχει δείξει πως κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να ισχύει.
Τα παιδιά μπορούν και αντιλαμβάνονται – πάντα με τον δικό τους τρόπο – όσα συμβαίνουν στο ευρύτερο οικογενειακό πλαίσιο.
Επίσης, οι γονείς από την πλευρά τους νιώθουν έντονη τη δυσκολία για το πώς να αντιμετωπίσουν τυχόν απορίες των παιδιών ή αν χρειάζεται να τα κρατούν ενήμερα για θέματα υγείας και με ποιον τρόπο. Επομένως, θέλοντας να καλύψουμε αυτές τις ανάγκες, δημιουργήσαμε το βιωματικό εργαστήρι «Ποιος είμαι εγώ, παππού;» που απευθυνόταν σε παιδιά. Το αμέσως επόμενο βήμα ήταν η δημιουργία του ομώνυμου βιβλίου, ώστε κάθε παιδί σε οποιοδήποτε μέρος κι αν βρίσκεται να μπορεί να έχει πρόσβαση στην ενημέρωση.
Umano: Το βιωματικό εργαστήρι “Ποιος είμαι εγώ, παππού;” απέσπασε το 2ο Παγκόσμιο Βραβείο σε διαγωνισμό της Alzheimer Disease International το 2014. Πείτε μας δυο λόγια για το εργαστήρι και για τη βράβευση.
Ακριβώς! Για το λόγο αυτό επιλέξαμε να δώσουμε και στο βιβλίο μας τον ομώνυμο τίτλο. Θεωρούμε πως είναι μια συνέχεια αυτής της δουλειάς. Το βιωματικό εργαστήρι ξεκινήσαμε να το εφαρμόζουμε από το 2013 μαζί με τις συναδέλφους Κωνσταντίνα Καραγκιόζη και Πετρίνα Μαργαριτίδου και συνεχίζουμε μέχρι και σήμερα στο πλαίσιο των δράσεων της Alzheimer Hellas. Η έμπνευση και η δημιουργία του είχε ως σκοπό να καλύψει τις ανάγκες που είχαν προκύψει σχετικά με την ενημέρωση των παιδιών.
Καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή με τις οικογένειες των ανθρώπων με άνοια.
Συχνά διαπιστώναμε πως οι γονείς είτε επειδή ήθελαν να προστατέψουν τα παιδιά τους είτε επειδή δεν γνώριζαν ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος για να συζητήσουν ένα τέτοιο θέμα, συνεχώς βρίσκονταν αντιμέτωποι με διάφορες απορίες και ανησυχίες των παιδιών.
Αυτό το κενό θελήσαμε να γεφυρώσουμε και το πετύχαμε!
Το 2014, σε διαγωνισμό που έλαβε χώρα στο Πουέρτο Ρίκο, αποσπάσαμε το 2o Παγκόσμιο Βραβείο από τον Παγκόσμιο φορέα, την Alzheimer Disease International, ως μια ανερχόμενη πρωτότυπη δράση. Το βραβείο αυτό ήταν μια σημαντική επιβράβευση και αναγνώριση της δουλειάς μας, δίνοντας ώθηση να συνεχίσουμε το έργο μας.
Umano: Από την προσωπική σας εμπειρία, πώς αντιδρούν τα παιδιά στη νόσο Alzheimer;
Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως τα παιδιά, ακόμη κι αν δεν έχουν συζητήσει με τους γονείς τους για ένα τέτοιο θέμα, γνωρίζουν και αντιλαμβάνονται πολύ καλά τι συμβαίνει στο περιβάλλον τους. Πολλοί παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τη στάση και την αντίδραση των παιδιών.
Από προηγούμενη έρευνα που έχω δημοσιεύσει στη διεθνή βιβλιογραφία σχετικά με τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις των εγγονών, έχει φανεί πως η συμπεριφορά τους επηρεάζεται αρκετά από τη στάση των γονιών τους και κυρίως της μητέρας τους. Για παράδειγμα, αν η μητέρα τους είναι αγχωμένη ή επιβαρυμένη συναισθηματικά από τη φροντίδα του ατόμου με άνοια, αυτό είναι κάτι που θα επηρεάσει και το παιδί.
Γενικότερα, τα παιδιά – κυρίως σε μικρότερες ηλικίες – μπορεί να νιώθουν μπερδεμένα με ό,τι φαντάζει στα μάτια τους παράξενο και ανεξήγητο. Όταν ο ηλικιωμένος επαναλαμβάνει την ίδια ιστορία ξανά και ξανά ή όταν ένας άνθρωπος γίνεται καχύποπτος ή κάποιες φορές ακόμη και επιθετικός.
Κάτι τέτοιο μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μερικά παιδιά να επιλέγουν ή να αναγκάζονται να περνούν λιγότερο χρόνο με τα άτομα με άνοια. Να έχουν λιγότερη συναισθηματική οικειότητα μαζί τους και να αισθάνονται ντροπή όταν χρειάζεται να εξηγήσουν την κατάσταση σε φίλους τους.
Umano: Πώς πιστεύετε πως μπορεί να αλλάξει η στάση των παιδιών;
Η στάση των παιδιών μπορεί να αλλάξει μέσα από διάφορες παρεμβάσεις, οι οποίες θα τους δώσουν τη δυνατότητα να κατανοήσουν τα συμπτώματα, την αιτιολογία και την πορεία της νόσου.
Τα παιδιά έχουν την ιδιαίτερη ικανότητα να μαθαίνουν πολύ γρήγορα και εύκολα.
Επομένως είναι πολύ σημαντικό, ως ενήλικες και ως επαγγελματίες υγείας, να προσφέρουμε την κατάλληλη γνώση και να δώσουμε χώρο και χρόνο στα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους. Όταν τα παιδιά ενημερωθούν για ποιο λόγο ένας άνθρωπος συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο, τι του συμβαίνει και για ποιο λόγο καλούνται να δείχνουν αποδοχή, κατανόηση και ενσυναίσθηση, τότε τα αποτελέσματα είναι θεαματικά.
Umano: Ποια είναι τα μέλη της συγγραφικής ομάδας;
Για τη συγγραφή του βιβλίου συνεργαστήκαμε τρεις ψυχολόγοι. Οι συνάδελφοι Κωνσταντίνα Καραγκιόζη, Πετρίνα Μαργαριτίδου και εγώ, έχοντας αρκετή εμπειρία στην άνοια, αποφασίσαμε από κοινού να δημιουργήσουμε μια συλλογική δουλειά. Μέλημά μας ήταν να συγκεντρώσουμε και να αποτυπώσουμε τη γνώση και την εμπειρία μας, ώστε να τη διοχετεύσουμε σε ακόμη περισσότερο κόσμο. Την επιμέλεια του βιβλίου ανέλαβε η καθηγήτρια Νευρολογίας και Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Alzheimer, κα Μάγδα Τσολάκη.
Umano: Το “Ποιος είμαι εγώ, παππού;” ήταν το πρώτο σας εγχείρημα στη συγγραφή παιδικών βιβλίων; Έχετε σχέδια να ακολουθήσει και επόμενο;
Το βιβλίο αυτό είναι όντως η πρώτη μας συγγραφική δουλειά στο χώρο του παιδικού βιβλίου. Γενικότερα και οι τρεις μας έχουμε προηγούμενη συγγραφική δραστηριότητα κυρίως σε εκπαιδευτικά και επιστημονικά εγχειρίδια.
Το παιδικό βιβλίο είναι πολύ διαφορετικό! Έχει άλλο κώδικα. Απαιτεί ιδιαίτερο χειρισμό και δημιουργικότητα για να μπορέσεις να κερδίσεις την προσοχή ενός απαιτητικού κοινού, όπως είναι τα παιδιά. Μάλιστα, για το «Ποιος είμαι εγώ, παππού;», χρειάστηκε αρκετός χρόνος και δουλειά προκειμένου να αποδώσουμε ένα άρτιο αποτέλεσμα για ένα τόσο σοβαρό θέμα όπως είναι η άνοια.
Καθώς δεν πρόκειται για ένα παραμύθι αλλά για ένα εκπαιδευτικό βιβλίο, η επιθυμία μας ήταν να παρέχει ουσιαστική γνώση. Να είναι ευχάριστο στην ανάγνωση και να εγείρει το ενδιαφέρον των παιδιών. Και αυτό θεωρώ ότι το καταφέραμε!
Δημιουργήσαμε μια ιστορία πλοκής που εξελίσσεται ανάμεσα σε μια παρέα τεσσάρων παιδιών. Εμπλέξαμε στοιχεία της εποχής όπως είναι η τεχνολογία, αξιοποιήσαμε αυτούσιους διαλόγους και λόγια παιδιών που συμμετείχαν όλα αυτά τα χρόνια στα σεμινάριά μας. Εν συνεχεία ντύσαμε το κείμενο με την υπέροχη εικονογράφηση της Ιφιγένειας Σιδέρη.
Όλο αυτό ήταν μια όμορφη εμπειρία για εμάς, η οποία συνεχώς ενισχύεται από τα μηνύματα που εισπράττουμε από τον κόσμο. Και επειδή το μικρόβιο της συγγραφής υπάρχει, σίγουρα θα ακολουθήσει και επόμενο βιβλίο. Το περιεχόμενο, όμως, και το θέμα θα σας το αποκαλύψουμε εν καιρώ!
Umano: Αν θελήσει κάποιος να προμηθευτεί το βιβλίο “Ποιος είμαι εγώ, παππού;”, πού μπορεί να το βρει;
Στο σημείο αυτό – και εκ μέρους όλης της συγγραφικής ομάδας – θα ήθελα να ευχαριστήσω τις εκδόσεις i-write για την εμπιστοσύνη τους και για την άρτια δουλειά τους. Το βιβλίο, λοιπόν, κυκλοφορεί και μπορείτε να το προμηθευτείτε από τα μεγάλα κεντρικά βιβλιοπωλεία όπως είναι ο Ιανός, το Public, η Πρωτοπορία ή ηλεκτρονικά από τις εκδόσεις i–write ή και από τις Μονάδες Alzheimer στη Θεσσαλονίκη.
Περισσότερες πληροφορίες για την αγορά του βιβλίου:
Σχετικά άρθρα:
Μεγάλο αφιέρωμα στη νόσο Alzheimer
Τι είναι το άγχος και πως να το αντιμετωπίσουμε
Anticancer – Η προληπτική δύναμη των τροφών
Τέσσερις ιδιαίτερες φθινοπωρινές αφηγήσεις
Comments are closed.