Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, η έννοια του πρόσφυγα

H 20η Ιουνίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων. Ο πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων Γιονούς Μοχαμαντί μας μιλάει για την έννοια του πρόσφυγα.

Από το 2001 η 20η Ιουνίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα των Προσφύγων. Τα στατιστικά που μας δίνει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ (UNHCR) τρομάζουν: 65,6 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν εγκαταλείψει βίαια τις πατρίδες τους, από τους οποίους τα 22,5 εκατομμύρια είναι πρόσφυγες και μόλις οι 189.300 (για το 2016) έχουν επανεγκατασταθεί. Ποιος φταίει; Σίγουρα όχι οι ίδιοι οι άνθρωποι. Ας αφιερώσουμε λίγο από το χρόνο μας την ημέρα αυτή να κατανοήσουμε τους πρόσφυγες, τους ανθρώπους που αναγκάστηκαν βίαια να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Ο Γιονούς Μοχαμαντί ήρθε στην Ελλάδα το 2001. Αποφάσισε να ιδρύσει το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων για να βοηθήσει όσο μπορεί όλους όσους είχαν την ίδια τύχη με εκείνον. Τον Απρίλιο του 2018 μίλησε στην Ελληνική Βουλή για τα προβλήματα των προσφύγων, θυμίζοντας σε όλους μας σε πόσο δύσκολες συνθήκες ζουν.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων ο Γιονούς Μοχαμαντί  μιλάει στο umano για την έννοια του πρόσφυγα και τα προβλήματα των προσφύγων.

Umano: Πόσα χρόνια είσαστε στην Ελλάδα; Για ποιο λόγο αναγκαστήκατε να εγκαταλείψετε το Αφγανιστάν; 

Είμαι στην Ελλάδα από το Σεπτέμβριο του 2001. Ναι, αναγκάστηκα να φύγω από την χώρα μου για δύο βασικούς λόγους: Λόγω φυλής, διαφορετικής θρησκείας και λόγω πολιτικών πεποιθήσεων και δράσεων για τα δικαιώματα των γυναικών. 

Umano: Να μιλήσουμε λίγο για την έννοια της λέξης. Τι σημαίνει πρόσφυγας; 

Κάποιος που αναγκάζεται να εγκαταλείψει την χώρα του εξαιτίας του φόβου για διωγμούς λόγω φυλής, θρησκείας και εθνικότητας, πολιτικών απόψεων ή του ότι ανήκει σε μια κοινωνική ομάδα. Αυτός που για τους παραπάνω λόγους δεν νοιώθει ασφαλής, δεν έχει προστασία.

Όταν του χορηγηθεί άσυλο και προστασία – ένας τόπος διαμονής – από μια άλλη χώρα τότε θεωρείται πρόσφυγας στη δεύτερη χώρα. 

Umano: Μιλήσατε στην Βουλή σχετικά με το νέο νόμο του Υπουργείου Μεταναστευτικής πολιτικής περί ασύλου, για τα προβλήματα των προσφυγών. Θα θέλατε να μας τα επισημάνετε; 

Τα σημεία που σχολίασα και επισήμανα ήταν πολλά. Από τα κυριότερα που θυμάμαι αφορούσαν το γεωγραφικό περιορισμό, τον εγκλωβισμό των αιτούντων ασύλου στα νησιά και τις απάνθρωπες συνθήκες στα χοτ σποτ. Την επιτάχυνση της διαδικασίας ασύλου με έμφαση στην ποιότητα γιατί επιτάχυνση χωρίς επαρκές προσωπικό και κατάλληλη εκπαίδευση οδηγούν σε μη δίκαιο αποτέλεσμα για τους αιτούντες. Δυσκολία για την πρόσβαση στην ενδοχώρα και το πρόβλημα στέγασης. Προστασία για τις ευάλωτες ομάδες, ιδιαίτερα των ασυνόδευτων ανηλίκων και των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Πιστοποίηση και φροντίδα των θυμάτων βασανιστηρίων. Την οικογενειακή επανένωση που εξόργισε τον κύριο Κατσίκη ο οποίος ζήτησε τη σύλληψή μου. Προστασία των προσφύγων και των μεταναστών από τους διακινητές. 

Umano: Πώς σας φάνηκε που η Ευρώπη έκλεισε τα σύνορα στους πρόσφυγες; 

Το κλείσιμο των συνόρων από την Ε.Ε. είναι μια πράξη ανευθυνότητας. Από την στιγμή που το πρόβλημα υπάρχει και κάποιοι άνθρωποι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να φύγουν για να σωθούν.

Το κλείσιμο των συνόρων μόνο δύο αποτελέσματα έχει: Περισσότερους θανάτους στα διάφορα σύνορα (θαλάσσια και χερσαία) και περισσότερο κέρδος για τους διακινητές.

Αυτό έχει γίνει. Από την άλλη, δείχνει ότι δεν υπάρχει καταμερισμός ευθυνών και αλληλεγγύη στην Ευρώπη. Κάθε χώρα προσπαθεί να σπρώξει το πρόβλημα σε άλλη χώρα, κυρίως στις χώρες που είναι στα σύνορα της Ευρώπης, Ελλάδα και Ιταλία. 

Umano: Είσαστε πρόεδρος του Ελληνικού Φορούμ Προσφύγων. Μιλήστε μας λίγο για αυτό. 

Ναι, είμαι πρόεδρος του Ε.Φ.Π.

Το 2001 όταν έφτασα στην Ελλάδα κοιμόμουν στο πάρκο. Βλέποντας την κατάσταση, αποφασίσαμε με μία ομάδα προσφύγων να οργανωθούμε μόνοι μας, να οργανώσουμε τους πρόσφυγες.

Το 2010 δημιουργήσαμε επίσημα το Ε.Φ.Π., φωνή των ίδιων των προσφύγων. Ένα δίκτυο προσφυγικών κοινοτήτων που κύριο στόχο έχει την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους, την ενημέρωσή τους για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, την ενδυνάμωση των κοινοτήτων τους, την ενθάρρυνσή τους για συμμετοχή και γενικά προσπαθούμε για μια σωστή και ομαλή ένταξή τους στην ελληνική κοινωνία.

Umano: Βραβευτήκατε και από το Human Rights Watch (Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων). Θα μας μιλήσετε λίγο για το βραβείο και για ποιο λόγο σας βράβευσαν; 

Αυτό το βραβείο ήταν η αναγνώριση της ακτιβιστικής μου δράσης. Ιδιαίτερα για τις δράσεις μου εναντίον του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Έχω πέσει θύμα επιθέσεων και απειλών από τους ακροδεξιούς πολλές φορές. Έχω όμως καταφέρει να κάνω πολλά σε αυτό τον τομέα. Επίσης για τα δικαιώματα των παιδιών προσφύγων και τα δικαιώματα των γυναικών.

Umano: O ρατσισμός όλο και ανεβάζει τα ποσοστά του. Τι πιστεύετε πως φταίει; 

Δυστυχώς ναι, ανεβάζει τα ποσοστά του.

Πιστεύω ότι υπάρχει πρόβλημα σε πολλά επίπεδα πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού τομέα. 

Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες είναι μία καλή αφορμή για να εκμεταλλευτούν οι ακροδεξιοί. Η έλλειψη ενός αποτελεσματικού πλαισίου ένταξης βοηθάει σε αυτό. Η ανευθυνότητα της Ευρώπης παίζει σημαντικό ρόλο.

Umano: Αν μπορούσατε να κάνετε μία ευχή ποια θα ήταν; 

Μια ευχή! Ως πρόσφυγας, ευχή όλων των προσφύγων είναι να σταματήσουν οι πόλεμοι και οι συρράξεις. Να μπορέσουμε να επιστρέψουμε στις πατρίδες μας και να μην αναγκαστεί ξανά κανείς να φύγει από το τόπο του.

Η προσφυγιά είναι δύσκολη επιλογή.

Για την ανθρωπότητα εύχομαι περισσότερο σεβασμό στις ανθρώπινες αξίες και αποδοχής της διαφορετικότητας.