Ο ναός της Αφαίας στην Αίγινα

Πάνω στο λόφο στέκεται επιβλητικός και μυστηριώδης ο ναός της Αφαίας στην Αίγινα. Η ομορφιά του μνημείου είναι η τοποθεσία του – χτισμένο πάνω σε ένα καταπράσινο λόφο με θέα προς τη θάλασσα – η ιστορία του αλλά και η σύνδεσή του με τα ισοσκελή τρίγωνα της Αρχαίας Ελλάδας.

Ο ναός της Αφαίας στην Αίγινα βρίσκεται στα βόρεια του νησιού, 15 χλμ. από την χώρα.

Βρίσκεται κοντά στην Αγία Μαρίνα, πάνω σε ένα λόφο μέσα στα πεύκα. Η θέα από το ναό κόβει την ανάσα καθώς το μάτι εστιάζει στη θάλασσα και το πράσινο. Έχει παρατηρηθεί από τους περισσότερους επισκέπτες πως η συγκεκριμένη τοποθεσία έχει μία μοναδική ενέργεια. Αρκετοί την αποδίδουν στα δύο ισοσκελή τρίγωνα της αρχαιότητας –  ο συγκεκριμένος ναός ανήκει και στα δύο – μαζί με τον Παρθενώνα στην Αθήνα, το ναό του Ηφαίστου στο Θησείο, το ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο και το Ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς.

Ιστορία

Το 570-560π.Χ. στην τοποθεσία υπήρχε παλιότερος ναός που καταστράφηκε από πυρκαγιά περίπου το 510π.Χ. Ο νέος ναός, αφιερωμένος στην Αφαία, κτίστηκε γύρω στα 500-490π.Χ. Οικοδομήθηκε στην ίδια περίπου θέση και με τον ίδιο προσανατολισμό με τον προηγούμενο. Στο μικρό αρχαιολογικό μουσείο που βρίσκεται στο Ναό της Αφαίας παρουσιάζονται αναπαραστάσεις του παλιού ναού.

Ο ναός είναι αφιερωμένος στην θεότητα Αφαία. Ο Παυσανίας είναι ο πρώτος που αναφέρεται στο μύθο για την Αφαία και οι σημερινοί ερευνητές συμφωνούν. Σύμφωνα με τον μύθο, η κρητική θεά Βριτόμαρτις-Δίκτυννα, κόρη του Δία και της Κάρμης, για να κρυφτεί από τον βασιλιά Μίνωα και τον έρωτά του έπεσε στη θάλασσα. Εκεί τη βρήκαν ψαράδες και την πήραν μαζί τους. Ένας ναύτης όμως την ερωτεύτηκε, αναγκάζοντάς την να πέσει και πάλι στη θάλασσα – κοντά στην Αίγινα. Η Βριτόμαρτη στην προσπάθεια της να κρυφτεί κατέληξε στο λόφο της Άρτεμης. Η θεά τη βοήθησε να κρυφτεί και την εξαφάνισε, οι ναύτες την έβλεπαν να χάνεται, να γίνει άφαντη.

Από εκεί βγήκε η ονομασία Αφαία που σημαίνει άφαντη-αφανέρωτη.

Ναός

Ο ρυθμός του ναού της Αφαίας είναι δωρικός περίπτερος και είναι κτισμένος από τοπικό πωρόλιθο. Ο ναός έχει δώδεκα κίονες στις μακριές πλευρές και έξι στις στενές και όλοι είναι μονόλιθοι με είκοσι ραβδώσεις εκτός από τρεις που αποτελούνται από σπονδύλους. Η είσοδος γινόταν από την ανατολική πλευρά, όπου είχε κατασκευασθεί επικλινές επίπεδο από καλά πελεκημένους λίθους. Τα γλυπτά των αετωμάτων του ναού για τα οποία είναι γνωστός είναι από παριανό μάρμαρο και είχαν διάφορα χρώματα. Το θέμα και των δύο αετωμάτων είναι οι μυθικές εκστρατείες στην Τροία, στις οποίες διακρίθηκαν Αιγινήτες ήρωες. Κεντρική μορφή και στα δύο αετώματα είναι η θεά Αθηνά. Ο ναός βρίσκεται σε καλή κατάσταση καθώς σώζονται είκοσι τέσσερις από τις τριάντα τέσσερις κολώνες.

 Το 2^ο αιώνα π.Χ. ο ναός της Αφαίας εγκαταλείφτηκε και διατηρεί την ίδια μορφή από τότε μέχρι σήμερα. Στην παρακμή του ναού συνέβαλε η Αθηναϊκή εισβολή τον 5^ο αιώνα. Το μνημείο εγκαταλείφτηκε αλλά παρέμενε ορατό στο λόφο. Το 1811 έγινε η πρώτη έρευνα από τον αρχιτέκτονα Ch. R. Cockerell και τον βαρόνο von Hallerstein. Αυτοί οι δύο μετέφεραν τα γλυπτά των αετωμάτων στην Ιταλία, απ’ όπου κατέληξαν στο Μόναχο της Γερμανίας και εκεί παραμένουν μέχρι σήμερα. Το 1901 έγιναν οι πρώτες επιστημονικές ανασκαφές από τους Γερμανούς Ad. Furtwangler και H. Thiersch. Το 1956 και 1957 έγιναν αναστηλωτικές εργασίες από τον Α. Ορλάνδο και τον Ε. Στίκα.

Ο ναός της Αφαίας συνδέεται με τα δύο ισοσκελή τρίγωνα της αρχαιότητας.

Το πρώτο τρίγωνο είναι ο Ναός της Αφαίας στην Αίγινα με αυτόν του Ηφαίστου στο Θησείο και του Ποσειδώνα στο Σούνιο ενώ το δεύτερο τρίγωνο είναι ο Ναός του Απόλλωνα στους Δελφούς, ο Παρθενώνας στην Αθήνα και πάλι η Αφαία στην Αίγινα.

Πηγές: weloveaegina, Υπουργείο Πολιτισμού, aegina.com.gr/aphaia/, aiginainfo.gr