Ο ευρηματικός Μανώλης Φάμελλος στο Umano

Ο ευρηματικός τραγουδοποιός Μανώλης Φάμελλος μιλάει στο umano για τη μουσική του πορεία και το νέο του δίσκο Η Εποχή των Σκουπιδιών.

Από την Ηρώ Στ. Μπουσούνη

Ο Μανώλης Φάμελλος ξεκίνησε το μουσικό του ταξίδι το 1989 με το συγκρότημα Απέναντι και συνέχισε με τους Ποδηλάτες το 1991. Το 1999 κυκλοφόρησε τον πρώτο του προσωπικό δίσκο Καθώς μικραίνει η μέρα. Έχουν κυκλοφορήσει έντεκα προσωπικά του άλμπουμ γεμάτα «ψυχή» και πρωτότυπο, ξεχωριστό ήχο, για να φτάσουμε στο δωδέκατο και – κατά τη γνώμη μου – το πιο ιδιαίτερο, με τον τίτλο Η Εποχή των Σκουπιδιών. 

Ο δωδέκατος δίσκος του Μανώλη Φάμελλου περιέχει δώδεκα συναρπαστικά νέα τραγούδια. 

Ο Μανώλης Φάμελλος είναι από τους πιο ευρηματικούς τραγουδοποιούς. Οι στίχοι του αφηγούνται μικρές ιστορίες και οι μελωδίες του αποτελούν μία ξεχωριστή κατηγορία για την ελληνική μουσική σκηνή. Δεν είναι καθόλου τυχαίες οι συνεργασίες που έχει πραγματοποιήσει στο χώρο της μουσικής, με σημαντικά ονόματα όπως ο Γιώργος Νταλάρας, ο Γιώργος Δημητριάδης, ο Νίκος Πορτοκάλογλου, ο Γιάννης Κότσιρας, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου κ.ά. Ο Μανώλης Φάμελλος είναι ένας σπάνιος μουσικός, μία εξαιρετικά σημαντική και ιδιαίτερη φυσιογνωμία που αφήνει το δικό της στίγμα στα μουσικά πράγματα της χώρας μας.

Umano: Ξεκινήσατε τη μουσική σας πορεία από δύο συγκροτήματα. Τους Απέναντι το 1989 και τους Ποδηλάτες το 1991. Τι θυμάστε από εκείνα τα χρόνια; Ήταν εύκολα ή δύσκολα;

Θυμάστε τους Απέναντι που δε θυμάμαι πια ούτε εγώ, παρά μόνο σαν ταινία που σίγουρα είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον.Ο δρόμος ναι, ήταν ανηφορικός αλλά για κάποιον λόγο δε φτάσαμε κάπου. Το τρένο μας άφησε σε μια ερημιά. Και γενικά ισχύει πως χορτάσαμε δυσκολίες όμως  απολογιστικά συνειδητοποιώ πως στα εύκολα τα πήγαμε χειρότερα.

Umano: Ποια ήταν τα πρώτα σας μουσικά ακούσματα ή, αν θέλετε, τα είδωλα που χάραξαν το μουσικό σας δρόμο;

Άκουγα λαϊκά τραγούδια στο σπίτι από τον πατέρα μου αλλά με γοήτευαν ιδιαιτέρως και τα «ξένα», όχι μόνο ως μουσικές μα και σαν προορισμός γενικότερα.

Και μέσα σε αυτό το περιβάλλον της αποξένωσης άρχισα να γράφω τραγούδια όταν σταμάτησα να ζωγραφίζω.

Θαύμαζα τα τραγούδια και όχι τόσο τους δημιουργούς τους, μια και γι’ αυτούς γνώριζα ελάχιστα. Ήταν για μένα περισσότερο μυθικά πρόσωπα. Σήμερα, που ξέρω κάτι παραπάνω, τους προτιμώ σαν χειροπιαστούς ατελείς ανθρώπους κι έτσι θαυμάζω τα τραγούδια ακόμη περισσότερο.

Umano: Φύγατε από τους Ποδηλάτες και ακολουθήσατε σόλο καριέρα. Ήταν συνειδητή αυτή η απόφαση;

Ναι, αν και δεν έφυγα, συνέχισα με τους ίδιους ανθρώπους σε ένα διαφορετικό σχήμα. Ήμασταν ο ίδιος εαυτός, το ίδιο σχήμα σε μια άλλη εκδοχή.

Umano: Θυμάστε τα συναισθήματα από τις πρώτες σας εμφανίσεις μπροστά σε κοινό;

Ναι, ήταν μια αγχώδης έξαψη που με ακολουθεί ακόμη, ίσως πιο διακριτικά τα τελευταία χρόνια. Αλλά πάντα μου είναι δύσκολο να συντονιστώ με τον ρυθμό του κόσμου και υπερισχύει η εγγενής  τάση που έχω να βυθίζομαι μέσα μου. Όταν καταφέρνω να με βγάλω από επάνω μου όμως, να βγω από την σιωπή που είναι το σπίτι μου και βγαίνοντας να είμαι ακόμη εγώ, όχι κάποιος πρόσφυγας δηλαδή, τα πράγματα κυλάνε και μοιάζει να πηγαίνουν κάπου.

Umano: Ποιες δυσκολίες συναντήσατε στα πρώτα σας βήματα; Σκεφτήκατε ποτέ να τα παρατήσετε;

Χρειάστηκαν πολλά βήματα για να βρω μια ισορροπία και, όταν τη βρήκα, ήταν από αυτές του τρόμου…

Σκεφτόμουν να τα παρατήσω και πολύ τακτικά μάλιστα αλλά είχα πολύ μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μου για να του επιτρέψω κάτι τέτοιο.

Θα μπορούσα – και είχα πολλές αφορμές – να κάνω ένα διάλειμμα αλλά τελικά είμαι από αυτούς που μένουν μάλλον, από αυτούς τους εμμονικούς που βλέπουν την ταινία ως το τέλος.

Umano: Ξεκινήσατε τη μουσική σας διαδρομή στις αρχές του ‘90. Έχετε ζήσει τρεις διαφορετικές μουσικές δεκαετίες. Ποιες οι διαφορές στη μουσική του τότε με τη μουσική του σήμερα;

Ο κόσμος αλλάζει, ναι, και είναι σαν να γίνεται μικρά κομμάτια κι έπειτα πιο μικρά, στο τέλος νομίζω θα γίνουν όλα σκόνη…Ελπίζω να μην συμβεί αυτό και στη μουσική, η οποία φαίνεται να πηγαίνει μπροστά κοιτάζοντας πίσω με την πλάτη στο μέλλον.

Μου αρέσει να παρακολουθώ τι συμβαίνει και να είμαι ένα μέρος του κι εγώ.

Καταλαβαίνω τη μουσική σαν κάτι ακριβό και εξαίσιο και όχι σαν ταπετσαρία ή στυλιστική άσκηση ή απλά μια αφορμή για να ξεδίνει κανείς.

Umano: Σε ποια κατηγορία θα εντάσσατε τη μουσική σας; 

Μάλλον ηλεκτρική φολκ με παντόφλες για τις περασμένες ώρες…

Umano: Στιχουργικά, από πού πηγάζει η έμπνευσή σας;

Όλα αυτά είναι πουλιά στα σύρματα και δε ξέρω τι σημασία έχει εάν και από πού εμπνέεται κανείς. Είναι σημαντικό να έχει κάτι να πει και κάποιον να τον ακούσει. Τα υπόλοιπα είναι άχρηστες πληροφορίες και ήδη υπάρχουν τόσες τριγύρω. Ας μην συμβάλω κι εγώ περισσότερο στο χάος.

Κατά βάθος η διαδικασία είναι απλή. Κάθομαι και σκέφτομαι και είτε το μυαλό μου παίρνει φόρα και πετάει, είτε παίρνει φόρα και γκρεμίζεται.

Και τότε όμως, όσο διαρκεί η πτώση και η ηδονή της, μπορείς να χαράξεις χωρίς καμία απολύτως έμπνευση ένα δύο λόγια πάνω στην μαύρη πέτρα της αλήθειας. Ελπίζω να με καταλαβαίνετε.

Umano: Ο καινούριος σας δίσκος ονομάζεται Η Εποχή των Σκουπιδιών. Πείτε μας δυο λόγια για τον τίτλο αλλά και για τα δώδεκα νέα σας τραγούδια.

Ο τίτλος είναι από το ομώνυμο τραγούδι που είναι κάτι σαν ταινία καταστροφής μικρού μήκους. Tα υπόλοιπα τραγούδια – που δεν είναι και τόσο νέα πια – νομίζω πως καίγονται εξίσου όμορφα αν θέλει να το διασκεδάσει κάποιος…

Umano: Έχω εντυπωσιαστεί με το εξώφυλλο. Ίσως να είμαι λίγο υπερβολική αλλά μου θυμίζει πίνακα του Πικάσο. Ήταν δική σας ιδέα; Τι συμβολίζει;

Αορίστως, πως είχα μια κάποια ιδέα που η εικονογράφος μας μετέφρασε οπτικά. Σημειολογικά, ας πούμε πως βλέπουμε τα σύνεργα της ματαιότητας, αλλά επειδή και η ίδια η ζωή είναι ένα κόμικ δε θα ήθελα με τίποτα να χάσω την επαφή με το κωμικό του πράγματος…

Umano: Υπάρχει κάποιο τραγούδι από το νέο σας δίσκο που είναι πιο ιδιαίτερο; Αν ναι, γιατί;

Υπάρχουν τραγούδια που σε κάνουν να νιώθεις πως πάντα κάτι τους χρωστάς ακόμη. Και αυτά είναι περισσότερο δικά σου ακριβώς επειδή δεν σου χαρίζονται. Και το ομώνυμο, Η Εποχή των Σκουπιδιών, όπως και Ο Τελευταίος Σταθμός ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.

Umano: Πιστεύετε πως ζούμε την εποχή των σκουπιδιών; 

Αγαθά και σχέσεις, αντικείμενα του πόθου μας που μετασχηματίζονται διαρκώς, έτσι δημιουργείται ένας νέος κύκλος των εποχών: χρήση, απόρριψη, ανακύκλωση και αναβίωση…όλα αυτά είναι όμως άχρηστα, δεν υπάρχουν χωρίς εμάς.

Κι εμείς στην ουσία λείπουμε, είμαστε αλλού ή, συχνότερα, πουθενά. 

Umano: Ποια είναι η γνώμη σας για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;

Κάθε άνθρωπος ήταν νησί, τώρα έγινε ερημονήσι…

Umano: Τι σας ενοχλεί και τι σας ευχαριστεί στους ανθρώπους;

Προσπαθώντας να συνοψίσω το πρόβλημα: Η ελευθερία δεν είναι για όλους αλλά, από την άλλη, δεν μπορείς να την στερήσεις από κανέναν…

Umano: «Η ευτυχία είναι αυτό που περιμένουμε να ‘ρθει»… αλλά καθυστερεί λίγο. Τελικά, τι είναι η ευτυχία;

Αυτό που καθυστερεί αλλά κρατάει κι εμάς σε κίνηση. Ίσως είναι αυτό που κτίζουμε μέσα μας, στα όνειρά μας, ένας δρόμος που βγαίνει έξω από τον χρόνο.

Αυτό που έμαθα είναι πως δε μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι σαν παιδιά. Δεν είναι μονάχα ανέφικτο, είναι και ανόητο.

Και η ευτυχία ζητά πάντα ένα νέο τρόπο, ένα νέο, ευφάνταστο κωδικό για την εφαρμογή. Μπορούμε να είμαστε νέοι – δηλαδή αθώοι – στις προθέσεις αλλά όχι και στη δράση, στις επιλογές, στα συμπεράσματα. Αυτό είναι το στοίχημα και η πρόκληση, να ζούμε με μια «ενεργή» προσμονή. Βέβαια, όσο το σήμερα είναι ζωντανό και γεννάει νέες μορφές και νέα κενά, δε θα την κάνουμε ολότελα δική μας, ποτέ δε θα μας δοθεί ολοκληρωτικά. Και αυτό είναι το ωραίο της υπόθεσης.

Umano: Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Παίζω τελευταία μόνος μου, με την κιθάρα μου και άλλα βοηθήματα και διηγούμαι την ζωή μου σε διάφορες ευφάνταστες παραλλαγές που ξεφεύγουν από την αλήθεια για να πούνε όλη την αλήθεια.

Περισσότερες πληροφορίες για το νέο δίσκο Η Εποχή των Σκουπιδιών του Μανώλη Φάμελλου: https://umano.gr/manolis-famellos-i-epoxi-ton-skoupidion/