Μύθοι, προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες στην Ελλάδα

Υπάρχουν μύθοι, προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες στην Ελλάδα τις οποίες δεν μπορείτε να φανταστείτε. Δοξασίες που επικρατούσαν πολλά χρόνια πριν αλλά δεν έχουν ξεχαστεί μέχρι σήμερα.

Μπορεί οι καιροί να άλλαξαν και οι προκαταλήψεις να έχουν περιοριστεί. Παρ’ όλα αυτά πολλές ιστορίες φτάνουν στα αφτιά μας ακόμα και στις μέρες μας. Επιλέξαμε να σας παρουσιάσουμε αυτές που μας έκαναν τη μεγαλύτερη εντύπωση.

Μύθοι, προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες στην Ελλάδα

Ας ξεκινήσουμε με παραδόσεις που αφορούν στην υγεία και την καλοτυχία μέσω του νερού. Σε πολλές περιοχές της χώρας μας  όπου υπήρχαν πηγές, είχαν ένα ευχάριστο πρωτοχρονιάτικο έθιμο. Το πρωί της πρώτης ημέρας του καινούριου χρόνου, οι πολίτες μαζευόντουσαν στις πηγές να μαζέψουν νερό. Θεωρούσαν πως εκεί κατοικούν νεράιδες και ξωτικά. Για να τα καλοπιάσουν και να είναι γλυκιά η χρονιά, άφηναν γλυκίσματα κοντά στην πηγή.

Από ακόμα ένα έθιμο της Πρωτοχρονιάς που είχε να κάνει με το νερό λέγεται πως βγήκε η έκφραση «αμίλητο νερό». Η νοικοκυρά του σπιτιού έπρεπε να πάει στη βρύση για νερό χωρίς να μιλήσει με κανέναν στη διαδρομή. Γέμιζε το κανάτι, γυρνούσε σπίτι και το πρώτο πράγμα που έλεγε ήταν «χρόνια πολλά» στην οικογένειά της. Έχυνε το αμίλητο νερό σε διάφορα σημεία του σπιτιού για να φέρνει τύχη και ευημερία όλο το χρόνο.

Νερό συνήθιζαν – σε διάφορα χωριά – να χύνουν μπροστά στα πόδια ενός ταξιδιώτη πριν αναχωρήσει. Τον ευλογούσαν έτσι, να είναι ο δρόμος του ελεύθερος, όπως ελεύθερο τρέχει πάντα το νερό.

Τέλος, όσον αφορά το νερό, γρουσουζιά θεωρούνταν το να μιλήσει κάποιος μπροστά σε κοιμισμένο νερό. Πίστευαν πως το νερό κάποιες ώρες κοιμάται. Αν ήθελες να πιεις έπρεπε να ταράξεις τα νερά με το χέρι σου να το ξυπνήσεις. Διαφορετικά θα σε έβρισκε μεγάλο κακό.

Μύθοι σχετικά με βρικόλακες

Δεισιδαιμονίες σχετικά με τους βρικόλακες δεν υπήρξαν μόνο στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα. Εδώ βέβαια τα πράγματα παρουσιάζονται λίγο διαφορετικά. Σύμφωνα με τις παραδόσεις στη χώρα μας, βρικόλακας θεωρείται αυτός που ξαναζωντανεύει με σκοπό να βλάψει. Το ενδιαφέρον στις δικές μας παραδόσεις είναι οι διαφορετικές απόψεις για το ποιοι βρικολακιάζουν.

Στην Άνδρο πιστεύουν πως αν βρίσεις έναν νεκρό, αυτός γίνεται βρικόλακας. Οι Μυτιληνιοί υποστηρίζουν πως βρικόλακες γίνονται οι εγκληματίες και όσοι δεν πηγαίνουν στην εκκλησία. Ενώ στη Σκύρο αυτόν τον κίνδυνο λένε πως διατρέχουν οι άταφοι.

Ακόμα και οι απόψεις για το πότε κυκλοφορούν διαφέρουν. Άλλοι υποστηρίζουν πως βγαίνουν μόνο νύχτες με πανσέληνο – όπως στη Μακεδονία – και άλλοι πως εμφανίζονται και στο φως της ημέρας – όπως στην Αμοργό. Επιπλέον, στην Κάλυμνο λένε πως βγαίνουν το χειμώνα γιατί τους αρέσει το κρύο και στη Σάμο ότι μπορούν να εμφανιστούν το καταμεσήμερο αλλά όχι να απομακρυνθούν από τον τάφο τους.

Εντύπωση προκαλεί η περίπτωση της Μάνης. Εκεί έχουν δύο είδη βρικολάκων. Το ένα είναι οι «Σαββατιανοί» γιατί κυκλοφορούν μόνο σαββατιάτικες νύχτες. Το άλλο οι «ριχτοί» που βγαίνουν καθημερινά γιατί δε βρίσκουν ησυχία.

Αλλά και σχετικά με τη μορφή τους οι απόψεις διίστανται. Στη Σαμοθράκη θεωρούν πως είναι φτιαγμένοι από φωτιά και γίνονται αόρατοι. Σαν κινούμενους σκελετούς τους παρουσιάζουν στη Σκόπελο. Υπερβολικά άσχημοι, με καμπούρα, μαύρα χέρια και μεγάλα νύχια είναι η θεωρία σε Σπέτσες, Κύθηρα και Ύδρα. Ενώ στη Χίο πιστεύουν πως είναι όλοι λευκοντυμένοι εκτός από τον αρχηγό τους ο οποίος είναι τεράστιος και κατάμαυρος.

Τα πρωτότυπα έθιμα των Τρικάλων

Ξεχωριστή σημασία σε έθιμα, παραδόσεις αλλά και προκαταλήψεις δίνουν στα Τρίκαλα. Οι ιεροτελεστίες τους είναι μοναδικές και απολαυστικές.

Μία από τις βασικότερες παραδόσεις τους αφορά στην πίτα της πρωτοχρονιάς. Εκτός από το κλασικό νόμισμα, μέσα τοποθετούν και ένα χορταράκι, μία μικρή πέτρα και έναν σπόρο από καλαμπόκι. Αυτός που θα πετύχει το χορτάρι θα αποκτήσει πολλά ζώα. Ο τυχερός με τη μικρή πέτρα θα είναι εξαιρετικά υγιής. Όποιος βρει το νόμισμα θα πάει καλά οικονομικά ενώ αυτός με το καλαμπόκι θα έχει πλούσια σοδειά.

Η Χάσκα είναι ένα από τα πιο διασκεδαστικά έθιμα το οποίο συμβαίνει τις απόκριες. Στα Τρίκαλα, ο μεγαλύτερος ηλικιακά άνδρας του σπιτιού, δένει ένα βραστό αβγό – ξεφλουδισμένο – με μια κλωστή. Την κλωστή τη δένει σε έναν πλάστη. Η οικογένεια κάθεται γύρω με τα χέρια πίσω στην πλάτη. Ο ηλικιωμένος κουνάει το αβγό στο στόμα τους και εκείνοι προσπαθούν να το φάνε. Όταν αυτό γίνει, ρίχνουν την κλωστή στη φωτιά. Αν καεί ολόκληρη θεωρείται πολύ καλό σημάδι.

Τα ρογκατσάρια πραγματοποιούνται την ημέρα των Θεοφανίων. Πολλοί κάτοικοι φορούν τρομακτικές μάσκες, κρεμάνε πάνω τους κουδούνες και περιφέρονται στα χωριά κάνοντας φασαρία.Θεωρούν πως έτσι διώχνουν τα δαιμονικά και τα κακά όντα των ημερών.

Πηγές: Λαογραφικό Ημερολόγιο-Οι Δώδεκα Μήνες και τα Έθιμά τους της Τσοτάκου-Καρβέλη Αικατερίνης-Εκδόσεις Πατάκης / Nerakinero.blogspot.com  / gnoristetinellada.gr