Κώστας Βάρναλης, αποσπάσματα έργων του μεγάλου μας ποιητή και λογοτέχνη.
Από την Ηρώ Στ. Μπουσούνη
| Κουβέντα με τον εξαίρετο Μενέλαο Λουντέμη |
Διαβάζοντας πρόσφατα το βιβλίο «ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ 1904-1975» από τις εκδόσεις Κέδρος, αναλογίστηκα το μέγεθος του ονόματος του μεγάλου μας ποιητή και λογοτέχνη Κώστα Βάρναλη. Καθόλου τυχαία δε θεωρείται από πολλούς ένας από τους καλύτερους ποιητές της Ελλάδας, καθόλου τυχαίο δεν είναι το γεγονός πως είναι αγαπητός σε ένα ευρύ κοινό. Κάθε στίχος, κάθε ρίμα είναι ένα συγκλονιστικό ταξίδι στο δημιουργικό κόσμο του Βάρναλη.
Ο Κώστας Βάρναλης γεννήθηκε το 1884 στον Πύργο της Ανατολικής Ρωμυλίας. Η ημερομηνία γέννησης του Βάρναλη δεν είναι ξεκάθαρη από τους ιστορικούς, οι περισσότεροι όμως αναφέρουν το 1884.
Το 1904 δημοσιεύονται τα πρώτα ποιήματά του στο περιοδικό «Ο Νουμάς».
Ένα χρόνο αργότερα, δημοσιεύεται και η πρώτη του ποιητική συλλογή, Κηρήθρες. Δημοσιεύει ποιήματα σε γνωστά περιοδικά της εποχής και μεταφράζει έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και της γαλλικής λογοτεχνίας. Το 1919 παρακολουθεί μαθήματα φιλοσοφίας, φιλολογίας και κοινωνιολογίας στο Παρίσι. Εκεί μυείται και προσχωρεί στον μαρξισμό.
«Οι Μοιραίοι», ένα από τα ωραιότερα ποιήματα του Βάρναλη, δημοσιεύονται το 1922 στο περιοδικό Νεολαία.
Την ίδια χρονιά εκδίδει με το ψευδώνυμο Δήμος Τανάλιας Το φως που καίει, στην Αλεξάνδρεια. Το 1925 διώκεται εξαιτίας των στίχων του. Πολλοί καλλιτέχνες και λόγιοι της εποχής διαμαρτύρονται έντονα εναντίον της δίωξής του. Το 1926 φεύγει για το Παρίσι και συνεργάζεται με την εφημερίδα Πρόοδος. Παράλληλα, ασχολείται και με τη δημοσιογραφία.
Στα χρόνια που ακολουθούν εκδίδονται μία σειρά από τα πιο σημαντικά έργα του Κώστα Βάρναλη όπως Σκλάβοι Πολιορκημένοι (1927), Η αληθινή απολογία του Σωκράτη (1931), Το ημερολόγιο της Πηνελόπης (1946) κ.ά. Ο Κώστας Βάρναλης έφυγε από τη ζωή στις 16 Δεκεμβρίου του 1974.
Για να κατανοήσουμε όμως το μέγεθος του ταλέντου του Κώστα Βάρναλη, θα πρέπει να τον διαβάσουμε. Παρακάτω, έχω επιλέξει κάποια αποσπάσματα από ποιήματά του που ξεχωρίζω για διάφορους λόγους.
| Ελάτε και εσείς στην παρέα μας στο Facebook, κάνοντας like στη σελίδα μας. |
Κώστας Βάρναλης, αποσπάσματα έργων ενός μεγάλου ποιητή
Οι Μοιραίοι
«Μες την υπόγεια την ταβέρνα, μες σε καπνούς και σε βρισές (απάνω στρίγκλιζε η λατέρνα) όλ’ η παρέα πίναμ’ εψές, εψές, σαν όλα τα βραδάκια, να πάνε κάτου τα φαρμάκια……
……………………………………………………………………………….
-Φταίει το ζαβό το ριζικό μας!
-Φταίει ο Θεός που μας μισεί!
-Φταίει το κεφάλι το κακό μας!
-Φταίει πρώτ’ απ’ όλα το κρασί!
Ποιος φταίει; Ποιος φταίει; Κανένα στόμα δεν το ‘βρε και δεν το ‘πε ακόμα.
Έτσι στην σκοτεινή ταβέρνα πίνουμε πάντα μας σκυφτοί. Σαν τα σκουλήκια, κάθε φτέρνα όπου μας έβρει μας πατεί. Δειλοί, μοιραίοι και άβουλοι άνταμα, προσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα!»
Η Καμπάνα
«………..
Όλα τελειώνουνε και όλα περνάνε, ιδέες βασίλισσες κακογερνάνε, στις νέες ανάγκες σου – κόπος βαρύς! – σκοπούς αλάθευτους κοίτα να βρεις.
Αν είν’ η σκέψη σου πριν από σένα, δεν είν’ απόκομμα θεού και γέννα: τη σκλάβα σκέψη σου, σκλάβα δετή, σου τήνε πλάσανε οι Δυνατοί.
Φτωχέ, σου μάραναν κόποι και πόνοι τη θέληση άβουλη, πιωμένη αφιόνι! Αν είν’ ο λάκκος σου πολύ βαθύς, χρέος με τα χέρια σου να σηκωθείς.
…………………………………………………..»
Λευτεριά
«Ήρθα σ’ εσένα που δεσμά δεν ξέρεις, Νύχτα ονειρομάνα, ψηλά στην ξάγναντη κορφή, ρίγος κοινό να κρούει τα πεύκα, την καρδιά μου και τον μέγα χορό των άστρων σου, αδερφή.
Στα νύχια απάνω τρέμουλο τάνυσα το λιανό κορμί μου, την αγκαλιά άνοιξα σταυρό κι έκραξα μ’ όση δύναμη μου αφήσαν άφθαρτην οι πόνοι κι οι πεθυμιές με τον καιρό.
………………………………………………………………»
Ύμνος της Νιότης
«Με της άνοιξης τον ήλιο μόλις σκάει απ’ το βουνό, ήλιος και άνοιξη κινάμε για έναν κόσμον αυριανό.
Η μελλούμενη ανθρωπότη είμαστε τα νιάτα. Ορτοί για το θρίαμβο της Αλήθειας μ’ οδηγό την Αρετή….
……………………………………………………………»
Η Μπαλάντα του κυρ Μέντιου
«Δε λυγάνε τα ξεράδια και πονάνε τα ρημάδια! Κούτσα μια και κούτσα δυο, της ζωής το ρημαδιό.
Μεροδούλι, ξενοδούλι! Δέρναν ούλοι: αφέντες, δούλοι, ούλοι: δούλοι, αφεντικό και μ’ αφήναν νηστικό.
………………………………………………
Είκοσι χρονώ γομάρι σήκωσα όλο το νταμάρι κι έχτισα, στην εμπασιά του χωριού, την εκκλησιά.
Και ζευγάρι με το βόδι (άλλο μπόι και άλλο πόδι) όργωνα στα ρέματα τ’ αφεντός τα στρέμματα.
Και στον πόλεμο «όλα για όλα» κουβαλούσα πολυβόλα να σκοτώνονται οι λαοί για τ’ αφέντη το φαΐ.
……………………………………………..
…Κι ο παπάς με την κοιλιά του μ’ έπαιρνε για τη δουλειά του και μου μίλαε κουνιστός:
-Σε καβάλησε ο Χριστός!
Δούλευε για να στουμπώσει όλ’ η Χώρα και οι Καμπόσοι. Μη ρωτάς το πώς και τι, να ζητάς την αρετή.
-Δε βαστάω! Θα πέσω κάπου!
-Ντράπου! Τις προγόνοι ντράπου!
-Αντραλίζομαι!…Πεινώ!…
-Σουτ! Θα φας στον ουρανό!
…………………………………………………………..
Χάιντε θύμα, χάιντε ψώνιο, χάιντε Σύμβολον αιώνιο! Αν ξυπνήσεις, μονομιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς.
……………………………………………..»
Εθνική Παιδεία
«Γανιάσατε, δασκάλοι, να ξεμάθω να ‘μαι εγώ, να στοχάζομαι, να θέλω – ψέματα όλο ν’ ακούω, να λέω, να πράττω, για ψέματα να ζω και να πεθαίνω.
Δε μπόρεσε η σπουδή να με χαλάσει. Αντέξανε σαρκίο, ψυχή και γνώση, μα κάθε τόσο θάνατος να ξέρεις ότ’ είσαι πάντα πουλημένο κρέας.»
Η Λευτεριά του Σολωμού
«Πώς του σπαθιού σου στόμωσεν η κόψη και πώς μετράς τη γης με ανύπαρχτη όψη; Κλεισμένη στων Ελλήνων τα ιερά τα κόκκαλά μας, σκούζε, Λευτεριά.
Αιώνες σε κρατάνε φυλακή οι αφεντάδες σου ξένοι και δικοί. Και σ’ αμολάνε λίγο, αν είναι χρεία να πνίξεις αλλωνών ελευθερία.»
Το φως που καίει
«………………..
(απόσπασμα από τα λόγια του Μώμου)
Ήρθε λέει να σώσει όλους τους ανθρώπους… μετά θάνατον. Μα θα σώσει μονάχα τους αφέντες εδώ στη Ζωή. Αυτουνούς, που κατέχουν όλα τ’ αγαθά κι όλη τη δύναμη. Τους σωσμένους.
Μα εκεινούς, που έχουν ανάγκη να σωθούνε, εκεινούς, που τα στερούνται όλα, τους απαγορεύει να επιθυμούνε τ’ αγαθά των αλλωνών και ν’ αντιστέκονται στη δύναμή τους. Αυτοί θα πλουτίσουνε και θα λευτερωθούνε, αφού πεθάνουνε πρώτα. Εις αιώνα τον άπαντα.
Διδάχνει, καθώς βλέπεις, την αγιότητα της Σκλαβιάς και της Πείνας, δηλαδή το δίκιο της Δύναμης και της Βίας από την ανάποδη.
Οι θεωρίες σας διαφέρουνε μονάχα στη διατύπωση. Κατά βάθος είναι οι ίδιες και απαράλλαχτες.
…………………………………………………………….»
Διαβάστε τα «ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ 1904-1975» του Κώστα Βάρναλη από τις Εκδόσεις Κέδρος.
* Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τις εκδόσεις Κέδρος
Comments are closed.