Η καταστροφή του περιβάλλοντος και οι συνέπειές της από τον περιβαλλοντολόγο του Πανεπιστημίου Αιγαίου Δημήτρη Πειρουνάκη.

Από την Ηρώ Στ. Μπουσούνη

Είδη ζώων υπό την απειλή της εξαφάνισης

Χορτοφαγικά πιάτα θρεπτικά και οικονομικά

Η προστασία των δασών είναι ευθύνη μας

Οι κλιματικές αλλαγές, το φαινόμενο του θερμοκηπίου και, γενικότερα, η καταστροφή του περιβάλλοντος αποτελούν μείζονα θέματα για τον άνθρωπο και την επιβίωσή του. Τα τελευταία χρόνια έχουμε ανά τον πλανήτη ακραία καιρικά φαινόμενα όπως ξηρασίες, πλημμύρες, σεισμούς. Για το 2018 οι πόροι της Γης εξαντλήθηκαν και είναι το συντομότερο χρονικό διάστημα που έχει καταγραφεί ποτέ. Από την άλλη, ακούμε συχνά για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, χωρίς οι περισσότεροι από εμάς να κατανοούμε τι ακριβώς είναι. 

Η καταστροφή του περιβάλλοντος και οι συνέπειές τηςΖητήσαμε από τον περιβαλλοντολόγο του Πανεπιστημίου Αιγαίου και μέλος της Ένωσης Περιβαλλοντολόγων Ελλάδος, κο Δημήτρη Πειρουνάκη, να μας βοηθήσει να βάλουμε σε μία τάξη όλα τα παραπάνω. Να μας βοηθήσει να καταλάβουμε πόσο κακό έχουμε κάνει στη Γη – αλλά και τον εαυτό μας – με την καταστροφή του περιβάλλοντος. 

Η καταστροφή του περιβάλλοντος και οι συνέπειές της

Φωτο - Διαφήμιση literati

Umano: Ακούμε συχνά τον όρο Φαινόμενο του Θερμοκηπίου. Τι ακριβώς είναι; Πώς μας επηρεάζει;

Ορισμένα αέρια της ατμόσφαιρας, γνωστά και ως θερμοκηπιακά αέρια, επιτρέπουν τη διέλευση της ηλιακής ακτινοβολίας προς τη Γη. Αντίθετα απορροφούν και επανεκπέμπουν προς το έδαφος ένα μέρος της υπέρυθρης ακτινοβολίας που εκπέμπεται από την επιφάνεια της Γης.

Αυτή η παγίδευση της υπέρυθρης ακτινοβολίας από τα συγκεκριμένα αέρια ονομάζεται φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αποτελεί μια πλήρως φυσική διαδικασία η οποία διατηρεί τη Γη ζεστή προκειμένου να υπάρχει ζωή και ανάπτυξη στον πλανήτη μας.

Τα τελευταία χρόνια όμως η ανθρωπογενής δραστηριότητα – κυρίως μέσω της καύσης των ορυκτών καυσίμων – οδήγησε σε αύξηση των συγκεντρώσεων των αερίων του θερμοκηπίου (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, μονοξείδιο του αζώτου και φθοριούχα αέρια) στην ατμόσφαιρα, με άμεσο επακόλουθο την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Γης.

Ελάτε και εσείς στην παρέα μας στο Facebook, κάνοντας like στη σελίδα μας.

Εάν αναλογιστούμε πως ο μέσος χρόνος παραμονής των αερίων αυτών ανέρχεται σε δεκάδες ή εκατοντάδες χρόνια συνειδητοποιούμε το πρόβλημα που ανακύπτει.

Η καταστροφή του περιβάλλοντος και οι συνέπειές της

Umano:  Αντιλαμβανόμαστε όλοι επομένως, χωρίς να έχουμε ειδικές γνώσεις, πως πρέπει να έχουμε κάνει μεγάλη ζημιά στο περιβάλλον. Ισχύει κάτι τέτοιο; Αν ναι, πού και πώς έχουμε κάνει ζημιά;

Όπως αναφέρθηκε ήδη, η καύση ορυκτών καυσίμων οδηγεί σε υψηλότερες συγκεντρώσεις των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα με αποτέλεσμα την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στη Γη.

Αυτό οδηγεί στην ένταση του φαινομένου της εξάτμισης και συσσώρευσης υδρατμών στην ατμόσφαιρα. Με τελικό αποτέλεσμα την αύξηση της συχνότητας αλλά και έντασης των κατακρημνίσεων καθώς και την περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της Γης.

Ταυτόχρονα, τα ακραία φαινόμενα βροχοπτώσεων προκαλούν με τη σειρά τους υποβάθμιση του εδάφους και σημαντικά προβλήματα στην γεωργική παραγωγή. Η συνεχόμενη αποψίλωση των δασικών εκτάσεων – ιδιαίτερα κοντά στα αστικά κέντρα – οδηγεί σε φαινόμενα πλημμυρών, όπως τα σχετικά πρόσφατα που παρατηρήθηκαν στην Μάνδρα Αττικής.

Η αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας οδηγεί επίσης σε αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών. Κάτι που προκαλεί διαστολή των μορίων του νερού και επαύξηση των επιπέδων της στάθμης των θαλασσών. 

Φαινόμενο που σε παραθαλάσσιες περιοχές μπορεί να αποδειχθεί ιδιαιτέρως επικίνδυνο, ενώ οδηγεί και σε τήξη των πάγων.Η καταστροφή του περιβάλλοντος και οι συνέπειές της

Μια ακόμα σημαντική αλλαγή που έχει προκαλέσει η ανθρωπογενής δραστηριότητα είναι το φαινόμενο της οξίνισης των ωκεανών. Οι θάλασσες και οι ωκεανοί λειτουργούν σαν καταβόθρες. Έχουν απορροφήσει το 25-50% του διοξειδίου του άνθρακα που έχει παράξει ο άνθρωπος από την βιομηχανική επανάσταση έως σήμερα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα όμως την αύξηση των συγκεντρώσεων ανθρακικού οξέος που οδηγεί σε αλλαγή του pH του νερού και μείωση της ικανότητας  ασβεστοποίησης πολλών θαλάσσιων οργανισμών (δέσμευση ασβεστίου για ανάπτυξη σκελετικής δομής).

Αναμένονται επίσης σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη και εντονότερες περίοδοι ξηρασιών.

Η ξηρασία, η ερημοποίηση αλλά και η ρύπανση θα μειώσει την προσφερόμενη ποσότητα τροφής και πρόσβασης σε πόσιμο νερό. Σε συνδυασμό με την αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού θα οδηγήσει σε μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα ενώ θα αυξηθεί και ο κίνδυνος μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών.

Umano: Αυτό το καλοκαίρι ανακοινώθηκε πως για το 2018 εξαντλήθηκαν οι πόροι της Γης. Τι ακριβώς σημαίνει και ποιες οι επιπτώσεις για τον άνθρωπο;

Σημαίνει την απόλυτη αποτυχία του υφιστάμενου μοντέλου κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης.

Η ανθρώπινη κατανάλωση ξεπερνά πλέον την ικανότητα αναγέννησης της φύσης. 

Αποψιλώνουμε δασικές εκτάσεις με ρυθμό μεγαλύτερο από αυτόν ο οποίος απαιτείται για να αναπτυχθούν νέες. Εκλύουμε σε υπέρμετρο βαθμό θερμοκηπιακά αέρια και παράγουμε υπέρογκες ποσότητες αποβλήτων. Ξεπερνούμε, με άλλα λόγια, την φέρουσα ικανότητα αποκατάστασης των φυσικών οικοσυστημάτων μας και λειτουργούμε σαν να μη γνωρίζουμε πως οι φυσικοί πόροι είναι πεπερασμένοι.

Εάν δεν δράσουμε σχετικά σύντομα προληπτικά, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τις επιπτώσεις των πράξεών μας θέτοντας σε κίνδυνο το μέλλον των επόμενων γενεών.

Η καταστροφή του περιβάλλοντος και οι συνέπειές της

Umano: Ποια είναι τα μέτρα που πρέπει να λάβουν οι αρμόδιοι φορείς για την έγκαιρη πρόληψη από ακραία φαινόμενα;

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως ο σχεδιασμός, η εκτίμηση και διάχυση της ορθής Περιβαλλοντικής Πολιτικής, των μηχανισμών διασφάλισης της περιβαλλοντικής ποιότητας και ο συνδυασμός όλων αυτών με εταιρική κοινωνική ευθύνη και διάδοση νέων πράσινων καινοτόμων τεχνολογιών, αποτελούν σημαντικά προληπτικά εργαλεία, θεμέλια στην επίτευξη της περιβαλλοντικής προστασίας και του ιδεατού μοντέλου της βιώσιμης ανάπτυξης.

Τα σημαντικότερα λάθη σε επίπεδο εθνικών φορέων και τοπικής αυτοδιοίκησης εστιάζονται:

  • Στην υποβάθμιση της αυστηρής εφαρμογής της αιτιολόγησης και της βελτιστοποίησης.
  • Στην έλλειψη αυστηρών και υπεύθυνων ελέγχων για την εφαρμογή των προληπτικών πρακτικών και των ασκήσεων ετοιμότητας αλλά και την χαλαρή επιβολή βελτιωτικών έργων.
  • Επιπλέον, στην απουσία πλήρους και κατάλληλης ενημέρωσης του πληθυσμού για τα μέτρα προσωπικής προστασίας.

Ορισμένα μέτρα, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν την άμεση αναπροσαρμογή στα υπάρχοντα κλιματικά δεδομένα των γεωργοκτηνοτροφικών μας δραστηριοτήτων. Την επιδίωξη ορθολογικής διαχείρισης των γλυκών υδάτων εν όψει περιοδικών ξηρασιών. Αποφυγή της οδοποιίας και δόμησης, τόσο στον αιγιαλό για την αποφυγή πλημμυρικών φαινομένων από τη μεταβολή της θαλάσσιας στάθμης, όσο και από την αυξημένη ένταση των βροχοπτώσεων. Πραγματική εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και δημιουργία των κατάλληλων δομών φιλοξενίας των πληθυσμών οι οποίοι πιθανώς να μεταναστεύσουν.

Η καταστροφή του περιβάλλοντος και οι συνέπειές της

Umano: Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να προστατέψουμε το περιβάλλον; Αν αλλάξουμε νοοτροπία υπάρχει ελπίδα να σωθεί;

Το υπάρχον οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης το οποίο βασίζεται στην καύση των ορυκτών καυσίμων, έχει πλέον αποτύχει. Θα πρέπει να  επιδιώξουμε την βιώσιμη ανάπτυξη μέσα από ένα περισσότερο ισορροπημένο και πράσινο οικονομικό μοντέλο το οποίο θα βασίζεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πιθανώς θα προσφέρει περισσότερες θέσεις εργασίας αλλά και περισσότερες ευκαιρίες καινοτομίας και ευημερίας στις κοινωνίες μας.

Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως το οικονομικό σύστημα συνδέεται άμεσα με το περιβαλλοντικό και κοινωνικό μας περιβάλλον.

Θα πρέπει να υπάρξει η πολιτική βούληση σε παγκόσμιο επίπεδο για αλλαγή. Το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί το μέσο της αλλαγής και εκεί θα πρέπει να στοχεύσουμε.

Να γίνουν γνωστές όλες οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να υπάρξει κινητοποίηση σε τοπικό επίπεδο. 

Να αναπτυχθεί περιβαλλοντική παιδεία στις νέες γενιές προκειμένου να θεωρούν την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος ευθύνη και υποχρέωσή τους.

Umano: Ο Στίβεν Χόκινγκ είχε δηλώσει πως η ανθρωπότητα σε χίλια χρόνια θα χαθεί από τη ζημιά που έχουμε κάνει στη γη. Τι έχετε να πείτε εσείς για αυτό;

Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα, εάν αλλάζαμε κατεύθυνση και ακολουθούσαμε ένα βιώσιμο και πράσινο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης, θα απαιτείτο μια σημαντικά μεγάλη περίοδος πολλών ετών προκειμένου να αποκατασταθούν οι υφιστάμενες καταστροφές του φυσικού μας περιβάλλοντος. Θεωρώ πως εάν δεν δράσουμε άμεσα μπορεί να επαληθευτεί πολύ συντομότερα από τον χρονικό ορίζοντα που έθεσε.

Πηγές: HELMEPA, Europa.eu, ΚΕΕ,Φυσική Περιβάλλοντος, Ακτινοβολίες Επιδράσεις & μέτρα ασφαλείας, (2011), Τσιτομενέας Σ.

Comments are closed.