Η ηθοποιός Ειρήνη Δράκου μας μιλάει για την πρωτότυπη θεατρική ομάδα ΑΣΙΠΚΑ. Μία ομάδα που στηρίζεται στο θέατρο των αισθήσεων, της αμφισβήτησης και της επινόησης.
Η πρωτότυπη θεατρική ομάδα ΑΣΙΠΚΑ δημιουργήθηκε το 2007 από τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Δημήτρη Μπίτο και την ηθοποιό Ειρήνη Δράκου. Η ομάδα χρησιμοποιεί διάφορες τεχνικές όσον αφορά την προσέγγιση των ρόλων από τον ηθοποιό, με στόχο την αμεσότητα. Πρωτοτυπούν στις τεχνικές των προβών εφαρμόζοντας πρόβες απογευματινές ή πρωινές ώρες, ανοιχτές στις τοπικές κοινωνίες που επισκέπτονται. Οι χώροι των παραστάσεων που επιλέγουν είναι αντισυμβατικοί όπως για παράδειγμα οι τουαλέτες ενός bar ή η Αγγλικανική Εκκλησία του Αγίου Παύλου όπου πραγματοποιείται η τελευταία τους παράσταση, Οι Δανειστές.
Η ΑΣΙΠΚΑ έχει πραγματοποιήσει πάνω από δεκαέξι παραστάσεις και performances.
Τις έχει παρουσιάσει τόσο σε θεατρικούς χώρους όσο και σε εγκαταλειμμένα κτήρια, δημόσιους χώρους, μνημεία. Έχει κάνει τέσσερις κινηματογραφικές παραγωγές, τρεις ταινίες μικρού μήκους και μια ταινία μεγάλου μήκους, με τον τίτλο Ανεμιστήρας, το 2013. Παράλληλα, συμμετείχε και σε πολλά διεθνή Φεστιβάλ Κινηματογράφου όπως στο Λέτσε της Ιταλίας, στην Κύπρο, στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας, στο Σίδνεϊ και τη Μελβούρνη της Αυστραλίας, στο Βισμπάντεν της Γερμανίας, σε Ελσίνκι, Μόσχα, Εδιμβούργο και Ινδία.
Η Ειρήνη Δράκου, ιδρυτικό μέλος της ομάδας ΑΣΙΠΚΑ, είναι ηθοποιός. Έχει παρακολουθήσει εργαστήρια με τους Δ. Μπίτο, Θ. Τερζόπουλο, Στ. Λιβαθινό, Ρ. Πατεράκη, Κ. Σφυρικίδη, Μ. Γεμεντζάκη, C. Bocker, K. Johnson και P. Blazscack. Λίγο πριν την πρεμιέρα της παράστασης Οι Δανειστές. Μια Αυτοβιογραφία, συναντήσαμε την Ειρήνη Δράκου και μιλήσαμε για το νέο τους θεατρικό εγχείρημα.
Umano: Πώς και πότε δημιουργήθηκε η θεατρική ομάδα ΑΣΙΠΚΑ; Πώς σας ήρθε η έμπνευση για κάτι τόσο δημιουργικό;
Η Ομάδα ΑΣΙΠΚΑ δημιουργήθηκε το 2007 με αφορμή την παράσταση Νυχτερίδες, πάνω στο ομώνυμο έργο της Λένας Κιτσοπούλου. Μας μάζεψε ο Δημήτρης Μπίτος στο Bios – έξι γυναίκες ηθοποιούς – για να μεταφέρουμε το διήγημα της Λένας, γύρω από ένα αυτοσχέδιο τραπέζι. Καθίσαμε στο τραπέζι οι ηθοποιοί μαζί με πενήντα θεατές για να καταθέσουμε εν είδη μαρτυρίας τις ιστορίες των φανταστικών προσώπων του έργου.
Για την παράσταση αυτή, μέσα από πολλές περιπέτειες, βρεθήκαμε να κάνουμε τις πρώτες πρόβες μας στο δρόμο και τη φύση.
Στην άγονη γραμμή και συγκεκριμένα στη Νίσυρο όπου κι εκεί αρχικά ο Δημήτρης αποφάσισε να εντάξει σ’ ένα μεγάλο τραπέζι μαζί με τις γιαγιάδες και τους παππούδες, τους μόνιμους κατοίκους του νησιού που μας αγκάλιασαν μαζί με τους παραθεριστές και τις αυτοσχέδιες μουσικές φίλων, σε μια κοινή αφήγηση γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι.
Εκεί νιώσαμε για πρώτη φορά τη δύναμη και τον αυθορμητισμό της κοινότητας που ήθελε να συμμετέχει κι εκείνη με τις δικές τις μαρτυρίες.
Αυτό το αμύητο κοινό σ’ ένα αστικό είδος θεάτρου αλλά πολύ πιο μυημένο σε μια τελετή γύρω από την φωτιά, νομίζω ότι υπήρξε και η αφετηρία που σημάδεψε όλη τη δουλειά μας στην πορεία αυτών των δώδεκα χρόνων ζωής της ομάδας.
Umano: Θέλω να σταθούμε λίγο στο όνομα ΑΣΙΠΚΑ. Τι σημαίνει και γιατί το επιλέξατε;
Το όνομα ΑΣΙΠΚΑ σημαίνει «λάθος» στα ρωσικά. Αν θυμάμαι καλά, ο Δημήτρης έψαχνε ένα όνομα που να κυριαρχεί η λέξη «λάθος» ως βασικό συστατικό της δημιουργικής διαδικασίας. Ρωτώντας την ηθοποιό Ιώ Βουλγαράκη – που συμμετείχε στην παράσταση Νυχτερίδες και τότε μάθαινε ρωσικά – πώς είναι η λέξη «λάθος» στη γλώσσα αυτή, του απάντησε ΑΣΙΠΚΑ, μας άρεσε κι έτσι το κρατήσαμε.
Umano: Σε τι διαφέρει η θεατρική ομάδα ΑΣΙΠΚΑ από άλλες θεατρικές ομάδες;
Ειλικρινά πιστεύω ότι όλες οι ομάδες είμαστε διαφορετικές μεταξύ μας. Τις ομάδες τις φτιάχνουν οι άνθρωποι και οι συναντήσεις αυτές που φτάνουν να γίνουν ομάδες, κρίνονται από το χρόνο και τις δυσκολίες που τις ενώνουν.
Άρα, αν με ρωτάτε, αυτό που θεωρώ ότι μας χαρακτηρίζει είναι οι κοινές αφετηρίες ή οι ιστορίες μας.
Συγκεκριμένα με το Δημήτρη, νομίζω ότι το χαρακτηριστικό και κοινός τόπος και των δυο μας – που μας κάνει εντέλει και ομάδα μέχρι σήμερα – είναι ότι δε θεωρήσαμε ποτέ τίποτα δεδομένο γιατί δεν είχαμε και ποτέ τίποτα δεδομένο. Υπήρξαν πολλές ανατροπές στην προσωπική μας εξέλιξη και αυτό που επιβεβαιώναμε πάντα ήταν η εξαίρεση κι όχι ο κανόνας. Αυτό μοιάζει καμιά φορά με κάρμα, σαν να μην έχεις επιλογή, αλλά κι από την άλλη μας κρατάει ετοιμοπόλεμους και διατηρεί ζωντανή την αμφισβήτηση και τη φαντασία ως πυρήνα της δουλειάς μας.
Umano: Ποιος είναι ο στόχος της ομάδας;
Καταρχήν η συνάντηση, μεταξύ μας και με τους άλλους. Πρόκειται για ένα στοίχημα που ανανεώνεται διαρκώς και σίγουρα είναι η βασική μας μάχη. Έπειτα, η ανάγκη να δημιουργήσεις κάτι νέο, ένα άνοιγμα στο χώρο και σ’ ότι περιβάλει, μια ανάσα. Το σπάσιμο της βολής και η δημιουργία.
Να διατηρήσεις ζωντανό ένα χώρο που σου επιτρέπει να ονειρευτείς, να αμφισβητήσεις και ν’ αντισταθείς σε ότι σκοτεινό μας περιβάλει…
Umano: Πολλές από τις θεατρικές σας παραστάσεις δε γίνονται πάνω σε ένα θεατρικό σανίδι αλλά σε τόπους που δύσκολα φαντάζεται κάποιος πως θα μπορούσε να δει μία παράσταση, όπως σε ένα βυρσοδεψείο ή στη Σπιναλόγκα, ακόμα και σε εκκλησίες όπως η τωρινή σας παράσταση, Οι Δανειστές. Γιατί επιλέγετε διαφορετικούς τόπους κάθε φορά και όχι την ασφάλεια μιας θεατρικής σκηνής;
Νομίζω ότι στους χώρους αυτούς μας οδήγησε η πρόβα έξω, ως μέρος της εργαστηριακής συνθήκης δουλειάς από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της ομάδας, σε νησιά της άγονης γραμμής και όχι μόνο, στη φύση ή σε αστικά περιβάλλοντα, στο δρόμο, σε δημόσιους χώρους ή σε ιδιαίτερα ή εγκαταλειμμένα κτήρια που συνδέονται με ιστορικές ή άλλες μνήμες, που ελκύουν κάθε φορά το ενδιαφέρον της ομάδας για διαφορετικούς λόγους.
Ενώ αρχικά στοχεύαμε στο να οικειοποιηθούμε χώρους εντελώς αντισυμβατικούς για θέατρο, με πρωταρχικό σκοπό τη λειτουργία της φωνής και του σώματος σε οτιδήποτε ανοίκειο το προσβάλλει, δουλεύοντας σε ακραίες και μη συμβατικές συνθήκες, σε πολύ πρωινές πρόβες ή βραδινές πρόβες, αναγνωρίσαμε στην πορεία την πολυτέλεια της έκπληξης που προσφέρουν αυτού του είδους οι συνθήκες και αυτοί οι χώροι.
Τους ακούσαμε και τους νιώσαμε για πολλές ώρες, σε συνθήκες ακινησίας και σιωπής. Στην πορεία αντιληφθήκαμε πολύ συχνά ότι κεντρικός αφηγητής είναι ο ίδιος ο χώρος.
Σχεδόν με τον ίδιο απλό και φυσικό τρόπο, οι χώροι αυτοί έγιναν ο χώρος στον οποίο θελήσαμε να προσκαλέσουμε τον θεατή. Με την ίδια πρόθεση, να μοιραστούμε μαζί του αυτή την πρωτόγονη και καθαρτική συνθήκη που προσφέρουν οι χώροι αυτοί ή συχνά μια μνήμη.
Ένας θεατής που αποφασίζει να έρθει σε μια παράσταση στις έξι το πρωί στην καρδιά του χειμώνα – όπως συνέβη στην παράσταση “Σιωπηλές Φωνές” – έχει ήδη μετατοπιστεί.
Έχει μεταφερθεί σε μια συνάντηση σαν ερωτικό ραντεβού, έχει διανύσει με μια ελάχιστη επαναστατική πράξη το διάστημα που τον μεταφέρει εκτός βολής, κι έχει βρεθεί σε μια συνθήκη κι ο ίδιος που τον αφυπνίζει και του δίνει την πολυτέλεια της παρατήρησης κι επινόησης του ίδιου του τού εαυτού από μια γωνία «εκτός πλάνου».
Umano: Ποιες οι δυσκολίες μιας παράστασης στο δρόμο ή σε μια εκκλησία;
Τώρα πια, ειλικρινά, δε ξέρω αν είναι περισσότερες οι δυσκολίες στο δρόμο ή σε μια εκκλησία ή σ’ ένα καθαρά θεατρικό χώρο. Αλλά αυτό είναι μάλλον μια άλλη τεράστια συζήτηση. Στο δρόμο και στη εκκλησία έχεις να κάνεις με αστάθμητους παράγοντες και σίγουρα περισσότερο με το στοιχείο της έκπληξης.
Είναι χώροι που σίγουρα χρειάζονται γυμνασμένους και μάχιμους ερμηνευτές, ότι κι αν σημαίνει αυτό.
Umano: Τι ρόλο παίζει το κοινό στις παραστάσεις;
Νιώθω το κοινό σαν έναν άλλο ερμηνευτή στο χώρο. Ο χώρος προηγείται του κοινού και το κοινό προηγείται του ηθοποιού–ερμηνευτή. Αν δεν τους ακούσεις, δεν μπορείς να αφηγηθείς ούτε κόμμα.
Umano: Αληθεύει πως τα τελευταία χρόνια για τις πρόβες σας επιλέγετε κάποιο απομονωμένο νησί; Αν ναι, γιατί;
Δυστυχώς, τα τελευταία τρία χρόνια έχουμε απομακρυνθεί από αυτή τη συνθήκη. Είναι όμως μια συνθήκη που νοσταλγούμε έντονα και προσπαθούμε να την προετοιμάσουμε σε μια πιο μόνιμη βάση. Aρχικά, σε μορφή κατασκήνωσης στην Άνδρο – απ’ όπου και κατάγομαι – αλλά επιθυμούμε το ίδιο να επιστρέψουμε στην περιπλάνηση και στην επίσκεψη σε άλλους τόπους, μέσα από αυτή τη συνθήκη δουλειάς.
Umano: Πώς ανταποκρίνεται το κοινό σε αυτή τη νέα πρόταση θεάτρου;
Η μικρή μου εμπειρία δείχνει ότι ο κόσμος έχει τεράστια ανάγκη να τον βγάλεις από το πλαίσιό του. Μπορεί να φαίνεται πως η μεγάλη μάζα δύσκολα απομακρύνεται από τη ζώνη βολής της αλλά από την άλλη, η ανταπόκριση του κοινού σε τέτοιες προσκλήσεις είναι πάντα διπλά γενναιόδωρη.
Umano: Ξέρω πως είναι δύσκολο, αλλά θα ήθελα να επιλέξετε μία δουλειά που για κάποιο λόγο δε θα ξεχάσετε και να τη μοιραστείτε μαζί μας.
Ναι, είναι δύσκολο γιατί είναι πάνω από μία. Κορυφαίες για εμένα είναι τρεις εντελώς διαφορετικές εμπειρίες και στιγμές. Η ανοικτή πρόβα-παράσταση μαζί με τον Πρόδρομο Τσινικόρη και τον Δημήτρη, στην κατάμεστη αυλή της Ροδιάς στην Εκκλησία στην Αστυπάλαιας πάνω στο Τρίπτυχο του Heiner Muller.
Ο μοναδικός φωτισμός μας ήταν το χιόνι μιας τηλεόρασης.
Το κοινό, ντόπιοι και παραθεριστές, άρχισε σιγά σιγά ν’ ανάβει κεριά και αναπτήρες, με τον ιερέα στο τέλος να αγκαλιάζει τη Μήδεια…
Μετά, η παράσταση των Σιωπηλών Φωνών στις έξι το πρωί στο Βυρσοδεψείο, γεμάτη άπειρα όμορφες στιγμές. Μια από αυτές…στο τέλος της παράστασης καθόμαστε με τον Πανάγο Ιωακείμ κοιτώντας έξω από το παράθυρο και μιλάμε στους θεατές μέσα στο χώρο που μοιάζουν με σκιές.. φαντάσματα. Έξω βρέχει, κοκκινίζει ο ουρανός, ξημερώνει κι ένα σμάρο πουλιά περνά από μπροστά μας..
Ακόμη θυμάμαι τα δάκρυα του Πανάγου που με λοξοκοιτά, το χειροκρότημα κι εμάς καθηλωμένους στη θέση μας να μη θέλουμε να σηκωθούμε από αυτές τις καρέκλες…
Τέλος, στην Αντιγόνη στη Μικρή Επίδαυρο, μια πολύ έντονη προσωπική στιγμή, όταν ανεβαίνω ισορροπώντας σε μια δοκό με την πλάτη στο κοινό και φτάνοντας στο τέλος κοιτώ τη θάλασσα μακριά, λέγοντας στον εαυτό μου «αν καταφέρεις να μην λιποθυμήσεις τώρα, θα καταφέρεις τα πάντα» (γέλια).
Umano: Τώρα σας συναντάμε στην παράσταση Οι Δανειστές. Μια Αυτοβιογραφία, που θα πραγματοποιηθεί στην Αγγλικανική Εκκλησία Άγιος Παύλος και κάνει πρεμιέρα στις 29/3. Πείτε μας δυο λόγια για την παράσταση.
Πρόκειται για ένα έργο που από την αρχή νιώσαμε ότι ο τρόπος που γράφτηκε από τον συγγραφέα ήταν πολύ κοντά μας, σε ότι αφορά στον τρόπο που προκύπτει η δημιουργική διαδικασία.
Ο συγγραφέας μοιάζει να παρατηρεί ένα πείραμα που μοιραία όμως συμμετέχει κι ο ίδιος αφού οι χαρακτήρες του έργου αποτελούν θραύσματα, μέλη και μνήμες της δικής του ψυχής. Μέσα από την κυνική και ψυχρή ματιά του ήρωά του Γκούσταβ, ο συγγραφέας-καλλιτέχνης, ως ψυχρός παρατηρητής, ανατέμνει τον εαυτό του που εμφανίζεται με τη μορφή του ρομαντικού ήρωα Άντολφ, προσπαθώντας έτσι να ξορκίσει τα δικά του φαντάσματα, προσδοκώντας την εξιλέωση.
Ακολουθώντας το παραπάνω σκεπτικό η παράσταση αυτή θα στηθεί με αφορμή το έργο «Οι Δανειστές» του Στρίντμπεργκ και θα βασιστεί, εκτός από το ίδιο το έργο, σε αποσπάσματα από επιστολές του συγγραφέα αλλά και άλλα κείμενα και άλλες επιστολές.
Τα θραύσματα αυτών των επιστολών θα λειτουργήσουν ως ηχητικό περιβάλλον, δημιουργώντας ένα παράλληλο χώρο εμμονών και φαντασμάτων από τον κόσμο του ίδιου του συγγραφέα και όχι μόνο.
Επιχειρώντας να μεταφέρουμε τον παρατηρητή Στρίντμπεργκ στην αρένα του πεδίου παρατήρησης, στόχος μας είναι να αποδώσουμε την τραγικότητα του καλλιτέχνη ως μέρος του έργου του. Την απομάκρυνσή του προς ένα προσωπικό τοπίο, μακριά από την κοινωνία, αναδεικνύοντας τη ρομαντική διάθεση και ενδόμυχη ανάγκη του για μοναχικότητα ως τη μόνη αγνή δημιουργική συνθήκη.
Γράφει ο ίδιος ο Στρίντμπεργκ σε επιστολή προς τη γυναίκα του: «Θα ζήσουμε στη μοναξιά μέσα σε καταπράσινα λιβάδια μακριά από τους ανθρώπους».
Ενώ το έργο του Στρίντμπεργκ έχει χαρακτηριστεί αυτοβιογραφικό, ο τίτλος Μια αυτοβιογραφία που προστίθεται από εμάς στον τίτλο του έργου, δεν αναφέρεται στην αυτοβιογραφία του Στρίντμπεργκ – καθώς είναι ο μόνος που θα μπορούσε να την γράψει. Αναφέρεται περισσότερο στην δική μας προσέγγιση καθώς το υλικό αυτό των Δανειστών – όπως και όποιο άλλο έργο έχουμε επιλέξει στο παρελθόν – είναι ο καταλύτης για μια δική μας αναπόφευκτα προσωπική αφήγηση.
Αυτό που ίσως υπήρξε και η αφορμή για ν’ ασχοληθούμε με το έργο είναι η τραγική αυτή σύγκρουση που βιώνει κανείς μέσα του και σήμερα περισσότερο από ποτέ.
Από τη μια, η ανάγκη για όλο και περισσότερη γνώση μέσα από μια υλιστική προσέγγιση των πραγμάτων – που προσωπικά αναγνωρίζω ως μια μορφή ιού – που συχνά ταυτίζεται και με την ανάγκη να ανήκεις κάπου ή να έχεις μια ισχυρή ταυτότητα. Η γνώμη των άλλων, η επαλήθευση της ύπαρξής σου μέσα σ’ ένα όσο το δυνατόν πιο ισχυρό και μεγάλο πλήθος. Και από την άλλη, η ζωτική χωρητικότητα του καλλιτέχνη ή του ρομαντικού ανθρώπου γενικότερα στην εποχή μας, που για να αναπνεύσει χρειάζεται χρόνο και σιωπή, μακριά από τις πολλές κουβέντες, τις γνώμες και τα σαλόνια των πολλών.
Κι ακόμη, το ζήτημα της τέχνης ως αστικό φαινόμενο και οι «καλλιτεχνικοί κύκλοι» ως η αφετηρία για το θάνατο της ίδιας της τέχνης εντέλει.
Μέσα στην ίδια αντίφαση και σύγκρουση που πνίγονται και οι ήρωες του έργου, φαίνεται να ασφυκτιούμε και εμείς σήμερα.
Umano: Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Καταρχήν, να μπορούμε να είμαστε ενωμένοι και να προστατέψουμε τη συνθήκη της δημιουργικής διαδικασίας ως συνέχεια όσων σας είπα και παραπάνω. Έπειτα, θα δούμε.
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση Οι Δανειστές. Μία αυτοβιογραφία: https://umano.gr/oi-daneistes-mia-avtobiografia-apo-tin-omada-asipka/
Σχετικά άρθρα:
https://umano.gr/i-theatriki-banda-ginger-creepers-kai-to-gibraltar/
https://umano.gr/o-iwn-tou-eyripidi-ton-aprilio-sti-nea-yorki/
https://umano.gr/o-ithopoios-mixalis-syriopoulos-grafei-os-tzordi/
https://umano.gr/o-ithopoios-dimitris-tsiklis-grafei-os-oskar-matserat/
Comments are closed.