Ο Πορτογάλος ποιητής και συγγραφέας Φερνάντο Πεσσόα, ο ποιητής με τα χίλια πρόσωπα, γεννήθηκε στις 13 Ιουνίου το 1888 στη Λισαβόνα. Άνθρωπος μοναχικός, πνεύμα ελεύθερο, το έργο που άφησε πίσω έκανε την ποίηση και τη λογοτεχνία πλουσιότερη.

Τάσος Λειβαδίτης: Ένας ποιητής για τον άνθρωπο

Γουίλιαμ Μπλέικ: Ο ποιητής, εξερευνητής της ζωής

Λέοναρντ Κοέν: Ο ποιητής, συγγραφέας και τραγουδοποιός

Τα έργα του δεν τα υπέγραφε πάντα με το δικό του όνομα, χρησιμοποιούσε πολλά και διαφορετικά ψευδώνυμα, πίσω από τα οποία είχε χτίσει ολόκληρες προσωπικότητες, κάθε μία εντελώς διαφορετική από την άλλη. Οι αναλυτές του έργου του μετά το θάνατό του ανακάλυψαν δεκάδες διαφορετικές προσωπικότητες που υπογράφουν δημιουργίες του Πεσσόα. Για τον ίδιο η κάθε μια από αυτές ασκούσε διαφορετικό επάγγελμα, είχε διαφορετικό τρόπο ζωής, χρησιμοποιούσε ακόμα και διαφορετικό λογοτεχνικό ύφος.

Φερνάντο Πεσσόα, ο ποιητής με τα χίλια πρόσωπα
By TemplateCavalão (Nelson BrazUkA) [Public domain], via Wikimedia Commons
Πολλοί τον περιγράφουν ως μηδενιστή, άλλοι τον θεωρούν ως μοντερνιστή της εποχής του. Ότι τίτλο και να του δώσει κανείς ο ίδιος περιγράφει τον εαυτό του με τον καλύτερο τρόπο:

«Να ζεις σημαίνει να είσαι ένας άλλος», «Είμαι ένας λαθρεπιβάτης της ζωής».

Πέθανε σε ηλικία 47 ετών, διαλυμένος πλέον από το ποτό αλλά η κληρονομιά που άφησε πίσω του είναι ανεκτίμητης αξίας.

Φερνάντο Πεσσόα, ο ποιητής με τα χίλια πρόσωπα

Ελάτε και εσείς στην παρέα μας στο Facebook, κάνοντας like στη σελίδα μας

ΧIII
Ανάλαφρος, ανάλαφρος, πολύ ανάλαφρος

Ο άνεμος περνάει ανάλαφρος.
Φεύγει μετά, πάντα ανάλαφρος.

Τι σκέφτομαι δεν ξέρω.
Και ούτε να το μάθω επιζητώ.

[…]

XΧΧ
Αν θέλουν να έχω μυστικισμό, εντάξει, τον έχω.

Είμαι μυστικιστής, αλλά μονάχα με το σώμα.
Η ψυχή μου είναι απλή και δεν σκέφτεται.

Ο μυστικισμός μου συνίσταται στο να αρνείται τη γνώση.
Μόνο να ζω θέλω, κι αυτό να μην το σκέφτομαι.

Δεν ξέρω τι είναι φύση: την τραγουδώ.
Ζω στην κορφή ενός λοφίσκου,
Σ’ ένα ασβεστωμένο σπίτι, μοναχικό.
Κι αυτός είναι ο ορισμός μου.

ΧΧΧVI
Υπάρχουν ποιητές που είναι τεχνίτες

Και δουλεύουν τους στίχους
Όπως οι μαραγκοί το ξύλο!

Τι λυπηρό να μην ξέρεις ν’ ανθίζεις!
Να’ χεις να βάζεις στίχο σε στίχο, όπως αυτός
Που χτίζει έναν τοίχο
Και βλέπει αν στέκει καλά
Και τον γκρεμίζει αν δεν είναι έτσι!

Αλλά το μόνο έργο τέχνης είναι η Γη μας
Που αλλάζει, και πάντα η ίδια είναι και πάντα ωραία…

Το  σκέφτομαι, όχι όπως ο οποιοσδήποτε σκέφτεται,
Αλλά όπως αυτός που αναπνέει.
Κοιτάζω τα λουλούδια και γελάω…
Δεν ξέρω αν με καταλαβαίνουν ούτε κι εγώ αν τα καταλαβαίνω…
Γνωρίζω όμως ότι η αλήθεια μαζί τους και μαζί μου είναι
Στην κοινή μας θεότητα
Που μας αφήνει να φύγουμε, να ζήσουμε για τη Γη,
Ευτυχισμένοι στα χέρια τις εποχές να σηκώνουμε
Ν’ αφήνουμε τον άνεμο να μας αποκοιμίζει
Και στα όνειρά μας, όνειρα να μην έχουμε.

Όποιος έχει λουλούδια ανάγκη τον Θεό δεν έχει.

Φερνάντο Πεσσόα, ο ποιητής με τα χίλια πρόσωπα
By S.A. e Maria José de Lencastre [Public domain], via Wikimedia Commons
XL
Μια πεταλούδα περνά από μπροστά μου

Και για πρώτη φορά παρατηρώ στη Δημιουργία
Ότι δεν έχουν χρώμα ή κίνηση οι πεταλούδες,
Κανονικά, όπως χρώμα ή άρωμα δεν έχουν τα λουλούδια.
Χρώμα είναι αυτό που χρωματίζει της πεταλούδας τα φτερά
Κίνηση είναι αυτό που υπεισέρχεται στην κίνηση της πεταλούδας
Άρωμα είναι αυτό που αρωματίζει του λουλουδιού τη μυρωδιά.
Η πεταλούδα είναι μονάχα πεταλούδα
Και το λουλούδι, απλά ένα λουλούδι.

 

XLII
Η άμαξα πέρασε από το δρόμο κι έφυγε
Κι ο δρόμος δεν έγινε ούτε πιο άσχημος ούτε πιο όμορφος.
Έτσι και με των ανθρώπων τη δράση, σε όλο τον κόσμο.
Δεν αφαιρούμε και δεν προσθέτουμε τίποτα.

Περνάμε και ξεχνιόμαστε.

Κι ο ήλιος έρχεται κάθε μέρα στην ώρα του

7-5-1914
Όταν έρθει η Άνοιξη

Ίσως πια να μη βρίσκομαι στον κόσμο.
Σήμερα, να μπορούσα θα’ θελα
Την Άνοιξη σαν πρόσωπο να την σκεφτώ.
Θα μπορούσα έτσι να φανταστώ πως κλαίει για μένα
Βλέποντας πως το  φίλο το μοναδικό της έχει χάσει.
Μα η Άνοιξη δεν είναι ούτε πράγμα,
ούτε ένας τρόπος να μιλάς.
Ούτε τα λουλούδια, ούτε τα πράσινα φύλλα επιστρέφουν
Υπάρχουν  νέα φύλλα, νέα λουλούδια
Υπάρχουν νέες, μυρωδάτες μέρες.

Τίποτα δεν γυρίζει, δεν επαναλαμβάνεται
Επειδή είναι πραγματικό το κάθε τι.

7-11-1915
Ίσως αυτή να είναι

Η τελευταία μέρα της ζωής μου.
Το χέρι το δεξί μου σήκωσα τον ήλιο χαιρετώντας.
Μα δεν τον χαιρετούσα για αντίο.
Ήμουν χαρούμενος
Που να τον δω ακόμα μια φορά μπορούσα.
–Αυτό ήταν όλο.

F e r n a n d o   P e s s o a  (1888-1935)

Μετάφραση Γιάννης Σουλιώτης
Fernando Pessoa,  Ποιήματα, εισαγωγή-μετάφραση Γιάννης Σουλιώτης, εκδόσεις Printa: Ποίηση για Πάντα,  2007

26-8-1930
Ζητώ συγγνώμη που δεν απαντώ
Αλλά δεν είναι δικό μου λάθος,
Αν δεν αντιστοιχώ
Σ’ εκείνον που σε μένα αγαπάτε.
Ο καθένας μας είναι πολλοί
Εγώ είμαι αυτός που νομίζω,
Άλλοι με βλέπουν διαφορετικό
Και πάλι λάθος κάνουν.
Μη με παίρνετε γι’ άλλον
Κι αφήστε με ήσυχο.
Αν εγώ δεν θέλω
Να βρω τον εαυτό μου
Γιατί οι άλλοι να τον ψάχνουνε;

Μετάφραση: Μέμη Σπυράτου, από το περιοδικό ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ

Comments are closed.