Bullying, πώς να το αντιμετωπίσετε; Πώς να το αντιμετωπίσουμε; Αυτή η βασική ερώτηση θα πρέπει να μας προβληματίζει όλους σα γονείς, καθηγητές, κράτος και γενικότερα, σαν κοινωνία.
Από την Ηρώ Στ. Μπουσούνη
|
Εφιάλτης: Μία ιστορία φαντασίας για τη σχολική βία |
Μετά τη δολοφονία του Άλεξ, μετά το θάνατο του Βαγγέλη Γιακουμάκη, θα πίστευε κανείς πως η κοινωνία μας ίσως να έπαιρνε ένα μάθημα. Ίσως να γινόταν λίγο καλύτερη και να σκεφτόταν περισσότερο. Η αυτοκτονία όμως του δεκατετράχρονου μαθητή που ήταν θύμα bullying από τους συμμαθητές του και πόσα άλλα περιστατικά, μας δείχνουν πως δε διδαχτήκαμε τίποτα. Το bullying αυξάνει τα ποσοστά του και τα παιδιά γίνονται όλο και πιο επιθετικά.
Για αυτό το λόγο, κρίνουμε πως πρέπει να ξανά δημοσιεύσουμε ένα μεγάλο αφιέρωμα που είχαμε κάνει για το bullying δηλαδή τη σχολική βία και πως να το αντιμετωπίσουν οι γονείς.
Bullying: Πώς να το αντιμετωπίσετε;
(αναδημοσίευση του αφιερώματος “Αφιέρωμα στη σχολική βία-bullying” από 27/11/2018)
Το umano, σε συνεργασία με το Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας, κάνει ένα αφιέρωμα στη σχολική βία–bullying. Ένα ευαίσθητο θέμα για όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν γονείς και παιδιά.
Αληθινή μαρτυρία γονέα που το παιδί του είχε προβλήματα σχολικού εκφοβισμού
«Ονομάζομαι Μάνος Κ. και αντιμετώπισα πρόβλημα με το γιο μου, δέκα ετών. Του άρεσε ο χορός και εμείς τον ενθαρρύναμε να πάει σε σχολή χορού, όπου φάνηκε γρήγορα το ταλέντο του.
Από τότε που μαθεύτηκε το γεγονός στο σχολείο κάποια παιδιά άρχισαν να αποκαλούν το παιδί «αδελφή». Να τον βρίζουν χυδαία και να μη χάνουν ευκαιρία να τον μειώνουν μπροστά στη παρέα όλων των παιδιών – που μέχρι τότε έπαιζαν μαζί. Το παιδί στην αρχή δεν μας είπε τίποτα. Πίστευε πως θα το ξεπερνούσε. Εκ των υστέρων, μας αποκάλυψε ότι ντρεπόταν να αναφέρει σε εμάς και ειδικά σε εμένα, τον τρόπο με τον οποίο τον αποκαλούσαν και τον «έκαναν σκουπίδι» αυτά τα παιδιά. Πολύ σύντομα άρχισαν – όπως είπε – να τον κοιτούν περίεργα και να τον κοροϊδεύουν ακόμα και παιδιά που θεωρούσε φίλους του.
| Ελάτε και εσείς στην παρέα μας στο Facebook, κάνοντας like στη σελίδα μας |
Έβλεπα τον γιο μου να κλείνεται στον εαυτό του. Ζήτησε από την μητέρα του να μην ξαναπάει στη σχολή χορού, προφασιζόμενος οξύ πόνο στο γόνατο.
Προφασιζόταν αδιαθεσία αρκετά συχνά για να μην πηγαίνει σχολείο. Είχε διαταραχές ύπνου και άρχισε να ξεσπάει, με κλάματα ή με νεύρα, για το παραμικρό. Η σύζυγός μου πήγε δύο φορές στο σχολείο, όπου οι εκπαιδευτικοί της ανέφεραν αλλαγή της συμπεριφοράς του παιδιού και πτώση στα μαθήματα, χωρίς όμως να γνωρίζουν τον λόγο. Της ανέφεραν ακόμα ότι ο γιος μας προτιμούσε να μένει μέσα στο διάλειμμα. Πολλές φορές, τον έβλεπαν να κάνει παρέα μόνο με ένα ή δύο παιδιά στα διαλείμματα, σε αντίθεση με το παρελθόν.
Επικοινωνούσαμε συχνά με το σχολείο και την δασκάλα του. Εκείνη την περίοδο, αποφασίσαμε να επικοινωνήσουμε και με την πλατφόρμα του Live Without Bullying. Κατόπιν καθοδήγησης από τον ψυχολόγο του Live Without Bullying και αρκετών διαδικτυακών συνομιλιών που ανταλλάξαμε μαζί του, καταφέραμε να βρούμε τον τρόπο να επικοινωνήσουμε με το παιδί μας.
Έφτασε να μας εμπιστευθεί και να μας αποκαλύψει όλη την αλήθεια. Ταυτόχρονα, πείσαμε το παιδί να απευθυνθεί σε ειδικό ψυχολόγο. Να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του και να απενοχοποιηθεί. Με τη βοήθεια του ειδικού και την συνεργασία του σχολείου, καταφέραμε να αποκατασταθεί σταδιακά η εικόνα του παιδιού στα μάτια των συμμαθητών του. Να βελτιωθεί η σχολική του επίδοση, να ξαναγραφτεί στη σχολή χορού και να αποκτήσει νέους φίλους.
Ένα «μακρύ» και πολλές φορές δύσκολο ταξίδι το οποίο όμως στο τέλος μας αποζημίωσε.
Κομβικό σημείο στην όλη βοήθεια που πήραμε, θεωρούμε ότι ήταν η κατανόηση των αρχών της αποτελεσματικής επικοινωνίας με το παιδί μας. Χωρίς να το πιέζουμε και χωρίς να το κρίνουμε. Έχοντας σαν εργαλεία την ενεργητική ακρόαση και την ενσυναίσθηση, καταφέραμε να μας εμπιστευθεί και να μας αποκαλύψει πώς ακριβώς αισθανόταν με όλο αυτό».
Η γνώμη των ειδικών για τη σχολική βία / bullying
Η Δρ.Αντωνία Τορρένς είναι Εκπαιδευτική Ψυχολόγος και πρόεδρος του Κέντρου Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας.
Umano: Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός και από ποιους γίνεται;
Σχολικός εκφοβισμός ορίζεται ως η κατάσταση κατά την οποία ο μαθητής εκτίθεται επανειλημμένα και για κάποιο χρονικό διάστημα, σε αρνητικές πράξεις άλλου ή άλλων μαθητών. Αυτές εκδηλώνονται ως μορφές επιθετικής συμπεριφοράς με σκοπό την πρόκληση σωματικού ή ψυχικού πόνου και τη συνειδητή προσπάθεια τραυματισμού και εξευτελισμού. Για να χαρακτηριστεί μια συμπεριφορά εκφοβιστική, προϋποθέτει την ύπαρξη μιας πραγματικής ή αντιλαμβανόμενης ανισορροπίας δυνάμεων.
O σχολικός εκφοβισμός ασκείται από παιδιά τα οποία για μία σειρά λόγων -κυρίως λόγω οικογενειακών δυσλειτουργιών – δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσουν ούτε το συναίσθημα το δικό τους αλλά ούτε και το συναίσθημα και τις ανάγκες των άλλων. Εξωτερικεύουν καταπιεσμένες δικές τους ανάγκες με θυμό και βία.
Νομίζουν ότι με αυτό τον τρόπο θα νιώσουν ισχυρά, ανώτερα. Ότι θα έχουν μια αίσθηση ασφάλειας και δεν θα αφήσουν άλλους να τους εκφοβίσουν. Νιώθουν ότι γίνονται δημοφιλή. Εκτονώνουν συσσωρευμένη αρνητική ενέργεια που έχουν εισπράξει από αλλού τα ίδια.
Umano: Ποιες οι επιπτώσεις στη ψυχή ενός παιδιού – που εκφοβίζει – και ποιες οι συνέπειες για το μέλλον του;
Αρχικά, δείχνουν ότι έχουν μία αίσθηση ισχύος απέναντι στα παιδιά που υφίστανται τον εκφοβισμό. Σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι το συσσωρευμένο αρνητικό αυτό συναίσθημα και οι βίαιες εκφράσεις του παιδιού απέναντι στους άλλους, μπορεί να έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις για την υπόλοιπη ζωή του. Όπως άγχος, κακή κοινωνική λειτουργικότητα, κακή ψυχοσωματική υγεία, χαμηλή επαγγελματική εξέλιξη, περισσότερες πιθανότητες εθισμού στον αλκοολισμό και τη χρήση ουσιών κ.ά.
Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι τα συναισθήματα «ενοχή» και «ματαίωση», υπερτερούν της «ευχαρίστησης» για το αποτέλεσμα της βίαιης πράξης που ασκείται, από ένα μεγάλο αριθμό παιδιών που ασκούν εκφοβισμό.
Umano: Ποια είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα ενός παιδιού που εκφοβίζεται;
Τα συμπτώματα ενός παιδιού που εκφοβίζεται μπορεί να είναι ψυχολογικά, κοινωνικά ή και σωματικά.
Μερικά συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει το παιδί είναι: κατάθλιψη, άγχος, θυμό, απρόσμενα ξεσπάσματα κλάματος, παράλογους φόβους, νευρική συμπεριφορά. Διαταραχές στην διατροφή και στον ύπνο, απροθυμία να πάει σχολείο, επιδείνωση της σχολικής απόδοσης και των βαθμών του, κρίσεις πανικού, πονοκέφαλο, ζαλάδες. Νυκτερινή ακράτεια ούρων, κοινωνική απομόνωση, αδυναμία να κάνει καινούργιες φιλικές σχέσεις ή και να διατηρήσει τις παλιές και, τέλος, μεγάλη έλλειψη αυτοπεποίθησης.
Umano: Υπάρχουν γονείς που ισχυρίζονται ότι δεν κατάλαβαν πως το παιδί τους έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού. Είναι δυνατόν να μην το καταλάβει ένας γονιός ή ένας δάσκαλος;
Ναι, υπάρχουν πιθανότητες να μην το καταλάβουν για πολλούς λόγους. Είτε γιατί δεν έχουν αναπτύξει μια σωστή επικοινωνία με το παιδί. Είτε επειδή θεωρούν ότι όταν κάποτε ήταν εκείνοι παιδιά είχαν αντιμετωπίσει εκφοβιστικές συμπεριφορές και το είχαν ξεπεράσει. Ακόμα γιατί τείνουν να εντάσσουν στα χαρακτηριστικά της «εφηβείας» όλες τις περίεργες συμπεριφορές αυτής της ηλικίας, είτε για διάφορους λόγους.
Δεν έχουν μάθει να αντιλαμβάνονται και να αξιολογούν τις συναισθηματικές και συμπεριφορικές αλλαγές στα παιδιά.
Umano: Ποιες οι ευθύνες των γονέων των παιδιών που προκαλούν bullying;
Δυστυχώς, σε μια μεγάλη κατηγορία περιπτώσεων, οι γονείς των παιδιών που ασκούν εκφοβισμό δεν αντιλαμβάνονται το μέγεθος της ευθύνης που έχουν. Tόσο απέναντι στο ίδιο τους το παιδί που δομεί τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του μέσα από ένα αρνητικό και συγκρουσιακό τρόπο, όσο και απέναντι στα άλλα παιδιά που δέχονται τον εκφοβισμό.
Μια κατηγορία περιπτώσεων από αυτούς τους γονείς, έχουν οι ίδιοι προβλήματα διαπροσωπικών σχέσεων. Είναι δύσκολο να τα διαχειριστούν. Κατά συνέπεια, είναι γι’ αυτούς ιδιαίτερα δύσκολο να δώσουν ένα καλό παράδειγμα στα παιδιά τους.
Η έννοια της ανάληψης ευθύνης, προϋποθέτει την ικανότητα να μπορώ να ανατρέξω στην προσωπική αίσθηση που έχω σαν άνθρωπος για το σωστό και το λάθος. Να σκεφτώ και να αναθεωρήσω εάν χρειαστεί. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό για μια κατηγορία ενηλίκων, τότε είναι και πολύ δύσκολο έως και ανέφικτο γι’ αυτούς, να αντιληφθούν και το μέγεθος της ευθύνης τους.
Στην περίπτωση που ο γονέας του παιδιού που ασκεί εκφοβισμό, πλαισιωθεί σωστά από το σχολείο ή κάποιον ειδικό και κατανοήσει τι πρέπει να κάνει, τότε το ιδανικό θα ήταν να βοηθήσει το δικό του παιδί. Να αντιληφθεί τους λόγους που δεν πρέπει να ασκεί εκφοβισμό. Παράλληλα, να συνεργαστεί με το σχολείο για να παρακολουθεί και να βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει υγιείς σχέσεις με τους συνομηλίκους του.
Πέρα από αυτά, σε ακραίες περιπτώσεις εκφοβισμού, ο γονέας φέρει τις νόμιμες ευθύνες ως κηδεμόνας του παιδιού.
Umano: Γιατί έχουν αυξηθεί τα κρούσματα του σχολικού εκφοβισμού;
Το φαινόμενο της αύξησης των κρουσμάτων του σχολικού εκφοβισμού είναι σύνθετο και πολυπαραγοντικό. Τα κοινωνικά προβλήματα που βιώνουν χώρες που διέρχονται από κρίση. Φαινόμενα όπως η ανεργία ή η υπεραπασχόληση των γονέων που σημαίνει ότι δεν αφιερώνουν επαρκή χρόνο στα παιδιά τους. Επιπλέον, η βία που συνέχεια αναπαράγεται μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ανεξέλεγκτη χρήση της τεχνολογίας που αναπόφευκτα φέρνει μια κοινωνική απομόνωση. Επίσης, η αβεβαιότητα και η επαγγελματική ανασφάλεια των νέων για το αύριο. Αυτοί είναι μερικοί από τους πιο σημαντικούς λόγους που συμβαίνει αυτό.
Umano: Τι μπορεί να κάνει ένας γονιός για να προστατέψει το παιδί του;
Μερικές από τις ενέργειες που μπορεί να κάνει ένας γονιός για να βοηθήσει το παιδί του σε περίπτωση που βιώνει εκφοβισμό είναι:
- Να ακούσει το παιδί προσεκτικά, να διατηρήσει την ψυχραιμία του και να συζητήσουν ώστε να βρουν λύση από κοινού για το τι θα μπορούσε να κάνει το παιδί.
- Να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του, δείχνοντας ότι είναι περήφανος για όλα τα καλά πράγματα που κάνει.
- Πρέπει να παροτρύνει το παιδί να μιλήσει στα παιδιά που το εκφοβίζουν με θάρρος, για να καταλάβουν το πόσο πολύ το πληγώνουν, συμβουλεύοντάς το πώς να τους μιλήσει.
- Οφείλει να καλλιεργήσει ένα κλίμα στοργής, φροντίδας και αμοιβαίου σεβασμού ώστε το παιδί να νιώθει πάντα άνετα να μιλάει στον γονιό.
- Να βοηθήσει το παιδί να ενισχύσει τις φιλίες του ή να δημιουργήσει νέες.
- Να επικοινωνήσει άμεσα με το σχολείο σε περίπτωση που κινδυνεύει η σωματική ακεραιότητα του παιδιού και παράλληλα – εάν κριθεί απαραίτητο – να ειδοποιηθεί και μια ανώτερη αρχή.
- Προσοχή! Σε αρκετές από τις ανωτέρω ενέργειες είναι πολύ χρήσιμο για τους γονείς να συμβουλεύονται και κάποιον ειδικό.
Ο γονιός θα πρέπει να αποφεύγει κάποιες από τις συμπεριφορές που συχνά επιδεινώνουν την κατάσταση, όπως:
- Να μην συμβουλεύουν το παιδί να ανταποδώσει την επιθετική συμπεριφορά.
- Να μην το αγνοήσουν λέγοντάς του απλά ότι δεν πρέπει να είναι αδύναμο.
- Δεν πρέπει να πάρουν από την αρχή την κατάσταση στα χέρια τους, αγνοώντας τις επιθυμίες του παιδιού.
- Καλό είναι να μην επικοινωνήσουν απευθείας με τους γονείς του άλλου παιδιού. Αυτό είναι δουλειά του σχολείου.
- Να μην του πουν «εσύ φταις» και «τι θα κάνεις αργότερα στην ζωή σου».
- Να μην συγκρίνουν το παιδί με άλλα παιδιά για να παραδειγματιστεί.
Umano: Τι ισχύει σε νομικό πλαίσιο; Μπορούμε να καταφύγουμε στη δικαιοσύνη;
Η διαδικασία που προτείνουμε εμείς είναι να γίνεται κάθε δυνατή προσπάθεια, ούτως ώστε στα περιστατικά σχολικού και – κατά το δυνατόν – διαδικτυακού εκφοβισμού, να επιλύονται μέσω της συνεργασίας του σχολείου και των οικογενειών.
Στις περιπτώσεις εκείνες που απειλείται η σωματική ακεραιότητα του παιδιού και το σχολείο δε μπορεί να βρει λύση – ή λόγω διαδικτυακού εκφοβισμού, το παιδί δηλώνει πρόθεση για αυτοκαταστροφική συμπεριφορά – τότε πρέπει να ειδοποιείται η Αστυνομία ή η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος.
Λίγα Λόγια για το Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας(ΚΜΟΠ)
Το Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας έχει περισσότερα από σαράντα χρόνια συσσωρευμένης εμπειρίας στην παροχή υπηρεσιών σε μειονεκτούσες ομάδες.
Οι βασικοί τομείς του ΚΜΟΠ περιλαμβάνουν την κοινωνική πρόνοια, την υγεία και ειδικότερα την ψυχική υγεία, την απασχολησιμότητα, την εκπαίδευση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη μετανάστευση και τις διακρίσεις λόγω φύλου. Το ΚΜΟΠ δραστηριοποιείται σήμερα σε έξι χώρες: Ελλάδα, Αλβανία, ΠΓΔΜ, Κοσσυφοπέδιο, Μολδαβία και Σερβία.
Το πρόγραμμα Live Without Bullying είναι ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αντιμετώπισης φαινομένων σχολικού και διαδικτυακού εκφοβισμού. Αποτελεί μία πρωτοβουλία του ΚΜΟΠ.
Μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας www.livewithoutbullying.com και της εφαρμογής για Android κινητά, παιδιά δέκα έως δεκαοκτώ ετών καθώς και γονείς αλλά και εκπαιδευτικοί, έχουν πρόσβαση σε online, ανώνυμη και δωρεάν συμβουλευτική υποστήριξη, προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες ανάγκες τους.
Παράλληλα, στο πλαίσιο του προγράμματος υλοποιούνται ενημερωτικές και εκπαιδευτικές δράσεις. Απώτερος στόχος η ευαισθητοποίηση, η βαθύτερη κατανόηση του φαινομένου του εκφοβισμού και η αποτελεσματικότερη διαχείρισή του.
Τα εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές και εκπαιδευτικούς υλοποιούνται τόσο διαδικτυακά, μέσω της πλατφόρμας e – learning Coeus του ΚΜΟΠ, όσο και δια ζώσης σε συνεργασία με σχολικές μονάδες, στοχεύοντας στην εξοικείωση και την εξάσκηση σε πρακτικούς τρόπους αντιμετώπισης του εκφοβισμού.
Από τον Μάρτιο του 2016, το ΚΜΟΠ αποτελεί συνεργαζόμενο φορέα (μνημόνιο συνεργασίας) του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών και δράσεων πρόληψης και αντιμετώπισης του εκφοβισμού και της βίας στα σχολεία.
Περισσότερες πληροφορίες/επικοινωνία με το Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας
Περισσότερες πληροφορίες/επικοινωνία με το Live Without Bullying
Comments are closed.