Από τον Διονύση Μπαλτζή
Σε μια αστική δημοκρατία έχουμε παραχωρήσει, συνειδητά, το δικαίωμα στην άσκηση νόμιμης βίας στο κράτος το οποίο την επιβάλλει μέσω της αστυνομίας. Τα όρια αυτά ορίζονται ρητώς από το Σύνταγμα και τους διάφορους νόμους.
Η δράση της αστυνομίας ορίζεται από τρεις αρχές.
Την αρχή της νομιμότητας. Με λίγα λόγια όταν τ’ αστυνομικά όργανα πρέπει να δράσουν αυτό πρέπει να γίνεται πάντοτε μέσα στα πλαίσια του νόμου ή τουλάχιστον – εάν βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια – να είναι εν αρμονία με κάποιον κανόνα δικαίου.
Η δεύτερη αρχή είναι η αρχή της αναλογικότητας. Η αρχή της αναλογικότητας κατοχυρώνεται συνταγματικά από το άρθρο 25 του Συντάγματος. Η αρχή της αναλογικότητας είναι στην ουσία τα όρια που έχουμε θέσει ως κοινωνία ως προς το που αρχίζουν τα κατοχυρωμένα συνταγματικά δικαιώματα κάποιου και που τελειώνει η δράση της αστυνομίας.
Η δράση της αστυνομίας πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψιν πως οφείλει να χρησιμοποιεί το ηπιότερο μέσο που έχει στην κατοχή της ώστε να επιβάλλει τη τάξη. Πως η δράση της δε θα έχει αποτέλεσμα δυσανάλογο των συνεπειών της δράσης και, τέλος, πως αυτή η δράση δε μπορεί να υπερβαίνει κάποιο χρονικό όριο.
Τέλος, την αρχή της ισότητας και της αμεροληψίας. Αυτό σημαίνει πως – πέρα από τη τήρηση του άρθρου 4 του Συντάγματος – η αστυνομία πρέπει να δρα το ίδιο σε κάθε περίπτωση που αντιμετωπίζει όμοια κατάσταση.
Αυτά είναι καλό να τα γνωρίζουμε ώστε να υπάρχει ένα κοινό πλαίσιο κατανόησης. Και στην Ελλάδα, όπως και σε άλλα μέρη του δυτικού κόσμου, έχουμε δει αρκετές φορές τις αστυνομικές δυνάμεις να ξεφεύγουν από τα όρια τα οποία τους έχουμε θέσει.
Θα συμφωνήσω πως, πολλές φορές, τα όρια είναι δυσδιάκριτα. Η ένταση, η αδρεναλίνη, ακόμα και ο φόβος, μπορεί να δημιουργήσει απρόβλεπτες καταστάσεις ακόμα και σε άτομα που έχουν εκπαιδευτεί, ή τουλάχιστον έτσι ελπίζουμε, να αντιδρούν σε αυτές με καθαρό μυαλό και πάντα στα πλαίσια που τους έχουμε ορίσει ως κοινωνία.
Υπάρχουν όμως αρκετές καταστάσεις στις οποίες οι αστυνομικοί όχι μόνο παραβιάζουν το νόμο στα στενά του όρια, αλλά υπερβαίνουν ακόμα κι αυτά.
Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε πέσει μάρτυρες αστυνομικής βίας.
Ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος, οι μετανάστες στο Αστυνομικό τμήμα Ομονοίας, αρκετοί Αφροαμερικανοί οι οποίοι πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν παρ’ ότι άοπλοι και χωρίς να αποτελούν κίνδυνο, είναι ορισμένα από τα γεγονότα αυθαίρετης αστυνομικής βίας.
Σίγουρα υπάρχουν περισσότερα και θα μπορούσαμε να κάνουμε ένα άρθρο μόνο με αυτά. Πλέον, όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Τα κινητά με την εύκολη βιντεοσκόπηση γεγονότων μπορούν να μας κάνουν μάρτυρες τέτοιων σκηνικών που πριν λίγα χρόνια θα περνούσαν είτε απαρατήρητα είτε θα υπήρχε η εκδοχή του κράτους απέναντι στην εκδοχή του πολίτη.
Για παράδειγμα, σχετικά με το σκηνικό στην Ομόνοια, πέρα από τα βίαια χτυπήματα που δέχτηκε το θύμα από τον καταστηματάρχη κι έναν περίοικο, μάθαμε από βίντεο που βγήκε στη δημοσιότητα πως οκτώ αστυνομικοί τον είχαν χειροδέσμιο και του πατούσαν το κεφάλι ή τον κλωτσούσαν ενώ ήταν αιμόφυρτος στο πεζοδρόμιο.
Η δουλειά της αστυνομίας είναι να χρησιμοποιεί βία όπου είναι πραγματικά απαραίτητο και ως πρωταρχικό σκοπό να έχει τη χρήση των ηπιότερων μέσων για να καταστείλει μια παράνομη ενέργεια.
Εδώ, προφανώς, από το βίντεο βλέπουμε πως έχουμε υπέρβαση καθήκοντος – κάτι που στην ουσία επιβεβαίωσε κι εκπρόσωπος των αστυνομικών ο οποίος δήλωσε πως «δε θα τους πουν οι πολιτικοί τι θα κάνουν».
Αυτή η δήλωση έρχεται σε αντίθεση με τον όρκο που έχει πάρει και στον οποίο έχει δεσμευτεί ο αστυνομικός. Ο αστυνομικός πρέπει να κάνει ακριβώς αυτό που του λένε οι πολιτικοί γιατί είναι αυτοί που έχουμε εξουσιοδοτήσει εμείς να λαμβάνουν αποφάσεις και να ψηφίζουν νόμους.
Και όπως ο κάθε πολίτης πρέπει να εναρμονίζεται με το νόμο, έτσι πρέπει κι επιβάλλεται, τα όργανα τα οποία έχουν εξουσιοδοτηθεί στο να είναι οι τηρητές του νόμου να δρουν μέσα σε αυτόν.
Η νοοτροπία πως τα όργανα της τάξης έχουν τους δικούς τους κανόνες και τους δικούς τους νόμους δημιουργεί αμέσως ένα κενό στη δημοκρατία μας.
Η διασφάλιση της δημοκρατίας και της ελευθερίας μας προϋποθέτει να έχουμε αστυνομικά όργανα τα οποία δε δρουν αυθαιρέτως, σέβονται τον πολίτη και τα δικαιώματά του και λογοδοτούν όταν υπερβαίνουν τα όρια που έχει θέσει το Σύνταγμα και οι νομοθέτες.
Η αλλαγή πρέπει να αρχίσει από το ίδιο το κράτος για να περάσει στους πολίτες. Όταν το κράτος αυθαιρετεί τότε δίνει το έναυσμα και στον πολίτη να αυθαιρετήσει απέναντι στο κράτος.
* Στείλτε μας τα κείμενά σας προς δημοσίευση μαζί με το ονοματεπώνυμό σας και μία φωτογραφία στο email reporter@umano.gr
Σχετικά άρθρα:
https://umano.gr/h-lady-macbeth-einai-ola-ta-lefta/
https://umano.gr/to-gegonos-stin-omonoia-kai-i-avtodikia/
https://umano.gr/oh-mikre-esy-anaxie-kallitexnh/
https://umano.gr/sto-idio-ergo-theates/
Comments are closed.