Άλαν Τούρινγκ: Ένας σπουδαίος μαθηματικός του 20ου αιώνα

Ο Άλαν Τούρινγκ ήταν ένας σπουδαίος μαθηματικός του 20ου αιώνα και όχι μόνο. Θεωρείται ευρέως ως ο πατέρας της θεωρητικής επιστήμης των υπολογιστών και της τεχνητής νοημοσύνης.

Από την Ηρώ Στ. Μπουσούνη

Γεννήθηκε στις 23 Ιουνίου 1912, στο Δυτικό Λονδίνο. Ήταν μαθηματικός, κρυπτοαναλυτής, φιλόσοφος και θεωρητικός βιολόγος. Η συμβολή του στην ανάπτυξη της θεωρητικής επιστήμης των υπολογιστών ήταν μεγάλη, παρέχοντας μια επισημοποίηση των εννοιών του αλγορίθμου και του υπολογισμού με την περίφημη μηχανή Τούρινγκ, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως πρώιμο μοντέλο ενός υπολογιστή γενικής χρήσης. Θεωρείται ευρέως ως ο πατέρας της θεωρητικής επιστήμης των υπολογιστών και της τεχνητής νοημοσύνης.

Για τους επιστήμονες, ο Άλαν Τούρινγκ αναγνωρίζεται ως ένας σπουδαίος μαθηματικός και ένα σπουδαίο μυαλό του 20ου αιώνα.

Αποφοίτησε από το King’s College του Cambridge με πτυχίο στα μαθηματικά. Το 1938 απέκτησε το διδακτορικό του από το Τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Πρίνστον.

Ενώ ήταν συνεργάτης στο Cambridge, δημοσίευσε μια απόδειξη που καταδείκνυε ότι ορισμένες καθαρά μαθηματικές ερωτήσεις «ναι-όχι» δε μπορούν ποτέ να απαντηθούν με έναν απλό υπολογισμό. Τότε δημιούργησε τη γνωστή μηχανή Τούρινγκ, μια υποθετική συσκευή η οποία χειρίζεται σύμβολα σύμφωνα με ένα σύνολο κανόνων, και συνέχισε να αποδεικνύει ότι το πρόβλημα διακοπής για αυτές τις μηχανές ήταν αδιευκρίνιστο. Προσέδωσε στην ως τότε «άτυπη» έννοια του αλγορίθμου μία επίσημη και αυστηρή μαθηματική διατύπωση.

Η μηχανή του Τούριγνκ, μια μηχανής γενικής χρήσης, αποτέλεσε τη θεωρητική βάση για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, που εμφανίστηκαν τη δεκαετία του ’40.

Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ο Τούρινγκ εργαζόταν για το κέντρο διάσπασης κωδικών της Βρετανίας. Το τμήμα του ήταν υπεύθυνο για τη γερμανική ναυτική κρυπτανάλυση. Εκεί, επινόησε μια σειρά τεχνικών για την επιτάχυνση του σπασίματος των γερμανικών κρυπτογραφήσεων, συμπεριλαμβανομένων βελτιώσεων στην προπολεμική πολωνική μέθοδο βομβαρδισμού, μια ηλεκτρομηχανική μηχανή που μπορούσε να βρει ρυθμίσεις για την κρυπτογραφική συσκευή «Enigma».

Ο Τούρινγκ έπαιξε σημαντικό ρόλο στο σπάσιμο των υποκλοπών κωδικοποιημένων μηνυμάτων που επέτρεψαν στους Συμμάχους να νικήσουν τις δυνάμεις του Άξονα σε πολλές κρίσιμες εμπλοκές, συμπεριλαμβανομένης της Μάχης του Ατλαντικού.

Μετά τον πόλεμο, εργάστηκε στο Εθνικό Εργαστήριο Φυσικής, όπου σχεδίασε την Automatic Computing Engine (ACE), ένα από τα πρώτα σχέδια για έναν υπολογιστή αποθηκευμένου προγράμματος. Το 1948, ο Τούρινγκ εντάχθηκε στο Εργαστήριο Υπολογιστικών Μηχανών του Μαξ Νιούμαν, στο Πανεπιστήμιο Βικτόρια του Μάντσεστερ, όπου βοήθησε στην ανάπτυξη των υπολογιστών του Μάντσεστερ και άρχισε να ενδιαφέρεται για τη μαθηματική βιολογία.

Έγραψε μια εργασία για τη χημική βάση της μορφογένεσης και προέβλεψε ταλαντευόμενες χημικές αντιδράσεις όπως η αντίδραση Belousov–Zhabotinsky, που παρατηρήθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1960.

Ο Άλαν Τούρινγκ και η εκδίωξη

Τον Ιανουάριο του 1952, ήταν 39 ετών όταν ξεκίνησε μια σχέση με τον Άρνολντ Μάρεϊ. Στις 23 Ιανουαρίου, το σπίτι του διαρρήχθηκε και ανέφερε το έγκλημα στην αστυνομία. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, αποκαλύφτηκε η σεξουαλική του σχέση με τον Μάρεϊ. Οι ομοφυλοφιλικές πράξεις αποτελούσαν ποινικά αδικήματα στο Ηνωμένο Βασίλειο εκείνη την εποχή και οι δύο άνδρες κατηγορήθηκαν για «απρέπεια». Ο δικηγόρος του Τούρινγκ ήταν επιφυλακτικός ως προς την υπεράσπιση του και δεν παρείχε αποδείξεις εναντίον των ισχυρισμών.

Μετά από τη συμβουλή του αδελφού του και του δικηγόρου του, δήλωσε ένοχος. Η υπόθεση, Regina v. Turing and Murray, οδηγήθηκε σε δίκη στις 31 Μαρτίου 1952. Ο Τούρινγκ καταδικάστηκε και του δόθηκε η επιλογή μεταξύ φυλάκισης ή να υποβληθεί σε ορμονικές σωματικές αλλαγές που είχαν σχεδιαστεί για τη μείωση της λίμπιντο.

Δέχτηκε την επιλογή των ενέσεων, την ορμονική θεραπεία με DES, μια διαδικασία που συνήθως αναφέρεται ως χημικός ευνουχισμός. Η θεραπεία κατέστησε τον Τούρινγκ ανίκανο και προκάλεσε το σχηματισμό ιστού του μαστού, εκπληρώνοντας με την κυριολεκτική έννοια την πρόβλεψη του ότι «αναμφίβολα θα βγω από όλα ένας διαφορετικός άντρας». Ο Άρνολντ Μάρεϊ αποφυλακίστηκε υπό όρους.

Η καταδίκη του Τούρινγκ οδήγησε στην απομάκρυνση του από την κρυπτογραφική του συμβουλευτική για το Κυβερνητικό Αρχηγείο Επικοινωνιών (GCHQ), τη βρετανική υπηρεσία πληροφοριών σημάτων που είχε εξελιχθεί από το GC&CS το 1946, αν και διατήρησε την ακαδημαϊκή του δουλειά. Του απαγορεύτηκε η είσοδος στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1952, αλλά ήταν ελεύθερος να επισκεφτεί άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Ο Άλαν Τούρινγκ, ο θάνατος και το μήλο

Πέθανε στις 7 Ιουνίου 1954, σε ηλικία 41 ετών, από δηλητηρίαση με κυάνιο. Η ιατροδικαστική έρευνα απέδωσε το θάνατό του σε αυτοκτονία. Όταν ανακαλύφθηκε το σώμα του, ένα μήλο βρισκόταν μισοφαγωμένο δίπλα στο κρεβάτι του, και παρόλο που το μήλο δε δοκιμάστηκε για κυάνιο, εικάστηκε ότι αυτό ήταν το μέσο με το οποίο είχε καταναλωθεί η θανατηφόρα δόση.

Οι βιογράφοι του Άλαν Τούρινγκ, Άντριου Χόντζες και Ντέιβιντ Λέβιτ, υπέθεσαν και οι δύο ότι αναπαράγει τη σκηνή από την ταινία της Ντίσνεϊ, «Η Χιονάτη και οι επτά νάνοι» (1937), που ήταν και το αγαπημένο του παραμύθι.

Ο φιλόσοφος Τζακ Κόουπλαντ είχε αμφισβητήσει διάφορες πτυχές της ιστορικής ετυμηγορίας του ιατροδικαστή. Πρότεινε μια εναλλακτική εξήγηση για την αιτία του θανάτου του Τούρινγκ: την τυχαία εισπνοή αναθυμιάσεων κυανίου από μια συσκευή που χρησιμοποιήθηκε για την ηλεκτρολυτική επίστρωση χρυσού σε κουτάλια. Το κυανιούχο κάλιο χρησιμοποιήθηκε για τη διάλυση του χρυσού. Ο Τούρινγκ είχε στήσει μια τέτοια συσκευή στο μικροσκοπικό εφεδρικό του δωμάτιο.

Ο Άλαν Τούριγνκ και η μετά θάνατον αναγνώριση

Παρά τα επιτεύγματα του, ο Τούρινγκ δεν αναγνωρίστηκε ποτέ πλήρως στη Βρετανία κατά τη διάρκεια της ζωής του, επειδή μεγάλο μέρος του έργου του καλύπτονταν από τον νόμο περί επίσημων μυστικών και αργότερα, για τις ομοφυλοφιλικές του πράξεις.

Μετά από μια δημόσια εκστρατεία το 2009, ο βρετανός πρωθυπουργός, Γκόρντον Μπράουν, ζήτησε επίσημη δημόσια συγγνώμη εκ’ μέρους της βρετανικής κυβέρνησης για «τον φρικτό τρόπο που αντιμετωπίστηκε ο Τούρινγκ». Η βασίλισσα Ελισάβετ Β’ έδωσε μετά θάνατο, χάρη το 2013.

Ο όρος “νόμος του Άλαν Τούρινγκ” χρησιμοποιείται πλέον ανεπίσημα για να αναφέρεται σε νόμο του 2017 στο Ηνωμένο Βασίλειο που χαρίζεται αναδρομικά χάρη σε άνδρες που είχαν προειδοποιηθεί ή καταδικαστεί βάσει ιστορικής νομοθεσίας που απαγόρευε τις ομοφυλοφιλικές πράξεις.

Πολλά αγάλματα δημιουργήθηκαν προς τιμήν του Τούρινγκ όπως και πολλά άλλα πράγματα που φέρουν το όνομά του, συμπεριλαμβανομένου ενός ετήσιου βραβείου για καινοτομίες στην επιστήμη των υπολογιστών. Εμφανίζεται στο τρέχον χαρτονόμισμα της Τράπεζας της Αγγλίας των 50 λιρών, το οποίο κυκλοφόρησε στις 23 Ιουνίου 2021, για να συμπέσει με τα γενέθλιά του. Μια σειρά του BBC του 2019, όπως ψηφίστηκε από το κοινό, τον ανακήρυξε τον σπουδαιότερο άνθρωπο του 20ου αιώνα.

Οι φήμες που θέλουν την εταιρεία Apple να έχει εμπνευστεί το λογότυπο της (=το μισοφαγωμένο μήλο) από το θάνατο του Άλαν Τούρινγκ δεν είναι αληθής.

Πηγές: BBC,edition.cnn.com,en.wikipedia.org